3 . تمايز روشن گزارشهاى منابع كهن و منابع جديد
اين نكته ، تنبّهآفرين است كه گزارش منابع كهن تا قرن نهم در باره واقعه عاشورا ، تفاوت و تمايز روشنى با گزارش كتابهاى سدههاى پس از آن دارد ، از جمله اين كه :
الف - در منابع سدههاى اخير ، صدها بلكه هزارها گزارش نو ديده مىشوند كه در منابع كهن ، اثرى از آنها نيست .
ب - شيوهاى كه مصادر ضعيفِ سدههاى اخير براى گزارش واقعه عاشورا انتخاب كردهاند ، شيوه داستانسرايى به جاى نقل مستندِ تاريخى است . از اين رو ، گزارشهاى كوتاهِ منابع اصلى ، در اين گونه كتابها ، به داستانهايى بلند با جزئيات فراوان ، تبديل شدهاند .
ج - بسيارى از منابع ياد شده ، براى تحريك عواطف مردم ، حتّى تا مرز ناديده گرفتن عزّت و كرامت خاندان رسالت ، پيش رفتهاند .
يك نكته
ممكن است در دفاع از گزارشهاى منابع سدههاى اخير ، گفته شود : نبودن اين گزارشها در منابع اصلىِ فعلى ، دليل عدم استناد آنها نيست ؛ زيرا ممكن است تهيّهكنندگان آنها به منابعى دسترسى داشتهاند كه نزد آنها معتبر بوده ؛ امّا به دست ما نرسيده است .
پاسخ اين سخن ، اين است كه : اوّلاً ، هيچ يك از نويسندههاى
