2 . تسامح در ابواب فضايل ، قصص و مصايب‏

مطلب ديگرى كه از منظر محدث نورى دومين عامل عمده در دروغ‏پردازى در مرثيه‏سرايى است ، تمسك به سيره علما مبنى بر ضبط و نقل روايات ضعيفه در مؤلفات خود و تسامح در ابواب فضايل و قصص و به خصوص مصايب است .
ايشان پس از توضيح اين شبهه به تفصيل توضيح مى‏دهد كه اين سخن مغالطه‏اى بيش نيست و هرگز علماى درستكار كه سيرشان در خطوط مستقيمه موازين عدليه است از كتابى كه صاحبش را نشناسند نقل نكنند و نيز از كتابى كه مؤلفش بى‏مبالات و فرقى ميان خبر موهون و غير موهون نگذاشته و در مقام نقل تميزى براى آنها مقرر نداشته خبرى بيرون نياورند .^۱
به هر حال ترديدى نيست كه تسامح در نقل فضايل ، قصص و مصايب ، مجوز دروغ‏پردازى و نسبت دادن هر مطلبى كه در ابواب و موضوعات ياد شده در هر كتاب يافت ، به اهل بيت عليهم السلام نيست .

ريشه‏هاى اصلىِ دروغ در مرثيه‏سرايى‏

به نظر مى‏رسد آن چه در ريشه‏يابىِ دروغ‏پردازى در مرثيه‏سرايى بدان اشاره شد ، در واقع بهانه دروغ پردازان است ، نه ريشه اصلىِ آن .
زيرا هر كس كه از كمترين معلومات دينى برخوردار باشد با اندك

احاديثى كه توصيه به گريانيدن در مصيبت آن حضرت مى‏كنند مطلق هستند ، بنا بر اين هر چه سبب گريه كردن مردم گردد هر چند دروغ باشد ، نيكو است ، و فضاى اين روايات آن است كه آن چه در نكوهش دروغ وارد شده هر چند كه در نهايت اعتبار است ولى اختصاص به غير از ذكر مصيبت ابا عبد اللَّه دارد !^۱
استاد مطهرى پس از نقل اين مطلب از محدث نورى اضافه مى‏كند : اين همان حرفى است كه امروزى‏ها در مكتب «ماكياول» در آوردند كه هدف وسيله را مباح مى‏كند . هدف خوب باشد ، وسيله هر چه شد شد!^۲
محدث نورى در پاسخ به اين سخن مى‏گويد :
به اين بيان ، [مى‏]توان بسيارى از معاصى كبيره را مباح بلكه مستحب كرد و براى فساق جاده وسيعى از سوى آن معاصى باز نمود ؛ زيرا كه اخبار فضيلت و مدح ادخال سرور در قلب مؤمن و قضاى حوايج و اجابت خواهش او و سعى و كوشش در انجاح آن اضعاف اخبار اِبكا است، پس هر فاسقى هر زنى را كه ديد و خواهش نمود بوسه برويش زند يا... بر زن رواست به مقتضاى اخبار استحباب ادخال سرور يا اخبار استحباب قضاى حاجت و غير آنها اجابت نمايد و خود را تسليم كند!... .^۳