85
فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام

پيشتر از اين دو ، كتابى به نام مقتل ابى مخنف منتشر شده است كه نه تنها دليلى بر صحّت انتساب آن به مؤلف در دست نيست ، بلكه تفاوت فراوان و آشكار مطالب آن با نقل طبرى از ابومخنف ، قرينه نادرستى اين انتساب است . دليل ديگر ، وجود برخى مطالب موهن به شخصيت بزرگوارانه امام حسين عليه السلام است كه تأليف آنها از نويسنده‏اى مشهور و موثّق همچون ابومخنف ، بسى بعيد است . جالب توجه آن كه ميان اين كتاب چاپ شده ناشناخته ، با متن برخى نسخه‏هاى خطى آن تفاوت بيش از حدّ متعارفى به چشم مى‏آيد و اعتماد به آن را از ميان مى‏برد .۱
متأسفانه، نياز به مقتل أبي مخنف ،موجب شده، بسيارى به همين نسخه متداول و رايج روى آورده و بيشتر مطالب آن را نادانسته به أبو مخنف نسبت دهند .
گفتنى است كه در دو سده اخير ، بسيارى از محدثان ، مورخان و كتابشناسان ، پس از تأييد ابو مخنف و كتاب اصلى او ، كتاب كنونى، متداول و در دسترس «مقتل ابومخنف» را بى‏اعتبار و غير قابل استناد دانسته‏اند . از اين ميان مى‏توان به محدّث نورى ،۲ ميرزا محمد

1.نسخه‏اى از اين كتاب در آخر بحار الأنوار به چاپ رسيده و يك نسخه خطى به تاريخ ۱۱۳۰ نيز در كتابخانه دار الحديث نگاهدارى مى‏شود .اين نسخه خطى برخى از اشتباهات فاحش نسخه چاپى متداول را ندارد ، مانند سند كتاب در آغاز متن چاپى ، ص ۲۴ و روايت از كلينى در همان ، ص ۲۵ .

2.لؤلؤ و مرجان : ص ۲۳۶ .


فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
84

تاريخ نگاران و سيره نويسان متعدد از كتاب او درباره قيام امام حسين عليه السلام نقل كرده‏اند . از اين ميان مى‏توان به محمد بن عمر واقدى (م 207) و محمد بن جرير طبرى (م 310) در تاريخش ، ابن قتيبه (م 322) در الامامة والسياسة ، ابن عبدربّه (م 328) در العقد الفريد ، على بن حسين مسعودى (م 345) شيخ مفيد (م 413) در الارشاد و نيز النصرة فى حرب البصرة ، شهرستانى (م 548) در الملل والنحل ، خوارزمى (م 568) در مقتل الحسين و در آخرين حلقه‏ها به ابن عساكر (م 571)۱ ، در تاريخ دمشق ، ابن اثير (630) در الكامل ، سبط ابن جوزى (م 654) در تذكرة الخواص و ابوالفداء (م 732) اشاره كرد۲ . سوگمندانه اصل كتاب ابومخنف ناپيدا شده و ما تنها مى‏توانيم از جمع‏آورى گزارش‏هاى اين مورّخان ، به بخشى از كتاب او دست بيابيم .
در دوره معاصر آقاى حسن غفارى و محمد هادى يوسفى غروى به اين كار همّت گماشته و آن بخش از كتاب ابو مخنف را كه طبرى در تاريخ خود گزارش كرده ، گردآورده و با نام‏هاى «مقتل الحسين» و «وقعة الطّف» منتشر ساخته‏اند .

1.ابن عساكر بسيار كم از ابومخنف نقل مى‏كند ، ولى در بخش معرفى زينب دختر امام حسين عليه السلام ، تصريح مى‏كند كه كتاب ابو مخنف را خوانده است (ر.ك : تاريخ دمشق : ج ۶۹ ص ۱۶۸) .

2.ر . ك : مقدمه وقعة الطّف : ص ۹ .

  • نام منبع :
    فرهنگ‌ نامه مرثيه‌سرايي و عزاداري سيدالشهدا عليه السلام
    تعداد جلد :
    1
    ناشر :
    دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1387
    نوبت چاپ :
    اول
تعداد بازدید : 95513
صفحه از 133
پرینت  ارسال به