عبد الله بن جعفر حميرى(م حدود 295 ق)

تحصیلات و رشد علمی او، در قم بود و پس از سال ۲۹۰ ق به کوفه سفر کرد و محدّثان کوفه، از او احادیث بسیاری فرا گرفتند.[۱] از جزئیات زندگی وی، اطّلاعات چندانی در دست نیست و به نظر می رسد وی، اندکی پس از ورود به کوفه، درگذشته است.

مکانت حدیثی

عبد اللّٰه بن جعفر، محدّث، فقیه، از دانشمندان برجسته قمی و از اصحاب امام رضا، امام هادی و امام عسکری(ع)، به شمار می آید.[۲] برخی در اصحاب امام رضا و امام جواد(ع) بودن وی، تردید کرده اند.[۳] عبد اللّٰه حِمیری، از محدّثان والامقامی است که همه رجالیان، او را به جلالت قدر و وثاقت ستوده اند.[۴] وی ۴۵ استاد و نیز به همین تعداد، شاگرد، داشته است. ازجمله استادان وی، احمد بن محمّد بن عیسی، احمد بن محمّد بن خالد، ابو غالب احمد بن محمّد بن سلیمان رازی، ابو هاشم جعفری و ابراهیم بن هاشم بوده اند و نیز برخی راویان چون علی بن حسین بن بابویه، محمّد بن حسن صفّار، محمّد بن قولویه، سعد بن عبد اللّٰه اشعری، فرزندش محمّد بن عبد اللّٰه بن جعفر و محمّد بن یعقوب کلینی، از وی اخذ حدیث و نقل روایت کرده اند.[۵] از مجموع چهل روایت، کلینی هفت روایت را بی واسطه از او نقل کرده است. احتمال دارد کلینی این روایات را از طریق وِجاده، گزارش کرده باشد.[۶]

احادیث و آثار

نام حمیری، در ۱۱۱ سند در موضوعات مختلف فقهی، اخلاقی، اعتقادی و تاریخی، در کتب اربعه آمده است.[۷] عبد اللّٰه بن جعفر حِمیری، دارای نگاشته های بسیار است. فهرست نگاران، چهارده عنوان کتاب از وی معرّفی کرده اند.[۸] غیر از کتاب قرب الإسناد، دیگر آثار او در دسترس نیستند. برخی از آثار وی عبارت اند از: قرب الإسناد؛ که بیشتر روایات این کتاب، به مسائل فقهی مربوط بوده و با کمترین واسطه، از ائمّه(ع) نقل شده اند. شمار روایات کتاب در نسخه چاپ آل البیت، یک هزار و ۳۸۷ روایت، شمارش شده است؛ دیگر نوشته های کتاب الإمامة، کتاب الدلائل، کتاب العظمة و التوحید و کتاب الغیبة و الحیرة هستند.[۹]

[۱] . رجال النجاشی: ج۲ ص۱۸ ش۵۷۱.

[۲] . رجال الطوسی: ص۳ ص۳۷۰ ش۵۵۰۷ وص۳۸۹ ش۵۷۲۷ و ص۴۰۰ ش۸۵۹ وش۵۸۵۷، رجال الکشّی: ج۲ ص۸۶۴ ش۱۱۲۴، رجال البرقی: ۶۰.

[۳] . معجم رجال الحدیث: ج۱۰ ص۱۴۲ ش۶۷۵۵.

[۴] . رجال النجاشی: ص۲۱۹ ش۵۷۳، الفهرست، طوسی: ص۱۶۷ ش۴۳۹، تنقیح المقال: ج۲ ص۱۷۴.

[۵] . معجم رجال الحدیث: ج۱۰ ص۱۴۲ ش۶۷۵۵.

[۶] . الموسوعة الرجالیة: ج۱ ص۱۱۹.

[۷] . معجم رجال الحدیث: ج۱۰ ص۱۴۲ ش۶۷۵۵.

[۸] . رجال النجاشی: ج۲ ص۱۹ ش۵۷۱، الفهرست، طوسی: ص۱۶۷ و ۱۶۸ ش۴۳۹.

[۹] . رجال النجاشی: ج۲ ص۱۹ ش۵۷۱، الفهرست، طوسی: ص۱۶۸ ش۴۳۹، برخی فرزند وی را مؤلّف کتاب قرب الاسناد دانسته اند که احادیث کتاب را ازطریق پدرش، روایت کرده است (ر.ک: مستطرفات السرائر: ص۱۲۳).