پژوهشى در باره شأن نزول آيه ايثار - صفحه 2

آمده است ـ ، مهاجران را بر خود ، مقدّم داشتند و آيه ياد شده ، در ستايش آنان نازل گرديد .

دو . ايثار امام على عليه السلام

چند روايت اند كه تصريح مى كنند آيه ياد شده: «و [ديگران را] بر خويشتن مقدّم مى دارند ، هر چند خودشان نيازمند باشند» در باره ايثار امام على عليه السلام است ، با اين تفاوت كه برخى از اين روايات ، مطلق اند و موضوع ايثار را بيان نمى كنند . ۱ برخى ، موضوع ايثار را پوشاندن برهنه مى دانند ، ۲ برخى موضوع ايثار را مقدّم داشتن مقداد در تأمين نيازهاى زندگى مطرح مى كنند ۳ و برخى ، شأن نزول آن را پذيرايى از ميهمانى كه پيامبر اسلام براى على عليه السلام فرستاده بود ، دانسته اند. ۴

سه . ايثار مردى انصارى

در صحيح البخارى روايت شده كه اين آيه ، در باره مردى از انصار است كه پيامبر خدا ، ميهمانى را براى او فرستاد و او ، ميهمان خود را بر خود و همسر و فرزندانش مقدّم داشت . ۵
در اين كه نام ميزبان چيست ، اختلاف است . برخى او را ابو طلحه انصارى ۶ دانسته اند و برخى ، ثابت بن قيس ؛ ۷ امّا صاحب مجمع البيان ، معتقد است كه ميزبان ، امام على عليه السلام بوده و مى گويد كه روايت صحيح ، دالّ بر اين نكته دارد . ۸

1.ر . ك : ص ۱۷۱ ح ۷۳ .

2.ر . ك : ص ۱۷۱ ح ۷۴ .

3.ر . ك : ص ۱۷۳ ح ۷۶ .

4.ر . ك : ص ۱۷۷ و ص ۱۷۹ ح ۷۸ ـ ۸۰ .

5.ر . ك : ص ۱۸۹ ح ۸۸ .

6.تفسير القرطبى : ج ۱۸ ص ۲۵ .

7.الدرّ المنثور : ج ۸ ص ۱۰۲ .

8.امّا آنچه ما با سند صحيح از ابو هريره روايت كرده ايم ، اين است كه كسى كه آن مرد را ميهمانى داد و كودك را خوابانْد و چراغ را خاموش كرد ، على و فاطمه عليهماالسلام بودند (مجمع البيان : ج ۹ ص ۳۹۱) .

صفحه از 5