چهار . ايثار يكى از ياران پيامبر خدا صلى الله عليه و آله

حاكم در المستدرك از ابن عمر ، چنين روايت كرده است:
اُهدِىَ لِرَجُلٍ مِن أصحابِ رَسولِ اللّهِ صلى الله عليه و آله رَأسُ شاةٍ ، فَقالَ : إنَّ أخى فُلانا وَ عِيالَهُ أحوَجُ إلى هذا مِنّا . قالَ : فَبَعَثَ إلَيهِ، فَلَم يَزَل يَبعَثُ بِهِ واحِدا إلى آخَرَ حَتّى تَداوَلَها سَبعَةُ أبياتٍ حَتّى رَجَعَت إلَى الأَوَّلِ، فَنَزَلَت:«وَ يُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ»إلى آخِرِ الآيَةِ .^۱
به يكى از ياران پيامبر خدا ، سرِ گوسفندى هديه داده شد ؛ امّا او گفت : برادرم فلانى و خانواده او به اين از من نيازمندترند . پس ، آن را براى او فرستاد . همين طور آن سر گوسفند را يكى براى ديگرى مى فرستاد تا آن كه هفت خانه را گشت و به جاى اوّلش باز گشت . در اين هنگام ، اين آيه نازل شد :« و [ديگران را ]بر خود ، مقدّم مى دارند ، هرچند خودشان نيازمند باشند ...».

پنج . ايثار جمعى از شهداى اُحد

نويسنده تفسير مجمع البيان ، در تبيين شأن نزول آيه ايثار مى نويسد:
قيل : نزلت فى سبعة عطشوا فى يوم اُحد فجئ بماء يكفى لأحدهم ، فقال واحد منهم : ناول فلانا حتّى طيف على سبعتهم ، و ماتوا و لم يشرب أحد منهم فأثنى اللّه سبحانه عليهم . ²
گفته شده : اين آيه ، در باره هفت نفرى نازل شد كه در روز اُحد ، تشنه شدند و مقدارى آب به اندازه اى كه يك نفر را كفايت كند ، آوردند . يكى از آنها گفت : «آب را به فلانى بنوشان» ، تا آن كه بين هفت نفر گشت و همگى شهيد شدند و هيچ يك