پژوهشى در باره شأن نزول آيه ايثار - صفحه 4

از آنها آب ننوشيد . پس خداوند سبحان ، ايشان را ستود .

بررسى وجوه ياد شده

حاصلِ بررسى وجوهى كه در باره اسباب نزول آيه ايثار ملاحظه شد ، از نظر انطباق با ظاهر قرآن و نيز اسناد رواياتى كه بر هر يك از اين وجوه دلالت مى نمايد ، اين است كه شأن نزول اصلى آيه ياد شده ، ايثار انصار در جريان تقسيم غنايمى است كه از يهود بنى نضير به دست مسلمانان افتاده بود و آنان ، مهاجران را در بهره بردارى از آن ، بر خود ، مقدّم داشتند. رواياتى كه بر اين وجه دلالت دارند ، با ظاهر آيه ايثار ، هماهنگ اند و از اين رو ، اكثر قريب به اتّفاق مفسّران ، آن را پذيرفته اند.
بنا بر اين ، بايد گفت : رواياتى كه بر ساير وجوه پيش گفته دلالت دارند ، در صورت صحّت سند ، ذيل آيه ايثار را از باب جَرْى ، بر موارد ياد شده ، تطبيق كرده اند و اگر بخواهيم جمله «وَ يُؤْثِرُونَ عَلَى أَنفُسِهِمْ وَلَوْ كَانَ بِهِمْ خَصَاصَةٌ ؛ و [ديگران را] بر خويشتن مقدّم مى دارند ، هر چند خودشان نيازمند باشند» را بر فرد خاصّى تطبيق كنيم ، همان طور كه در برخى از روايات گذشته ملاحظه شد ، بى ترديد ، آن شخص ، امام على عليه السلام ، سيّد المُؤْثِرين (آقاى ايثارگران) ، است و مانعى ندارد كه بگوييم ذيل آيه ايثار ، توسّط جبرئيل عليه السلام بر همه موارد ايثار امام عليه السلام و ساير ايثارهاى بزرگ ، تطبيق شده است و مقصود از نزول آيه ياد شده در اين موارد ، جرى و تطبيق آن توسّط جبرئيل عليه السلام است.
البتّه بايد توجّه داشت كه اَسناد رواياتى كه بر اين وجوه دلالت دارند ، به استثناى برخى از روايات مربوط به ايثار امام على عليه السلام ، از قوّت و اعتبار لازم برخوردار نيستند ؛ امّا بديهى است كه ضعف سند ، به معناى مجعول و مردود بودن آنها نيست.

صفحه از 5