بررسى سند روايات

روايت دلالت كننده بر «ايثار امام على عليه السلام به مقداد» ، داراى سند معتبرى است ؛ زيرا رجال واقع در سند ، همگى ، بجز كليب بن معاويه اسدى ، موثّق اند و كليب نيز از كسانى است كه امام صادق عليه السلام ، براى او طلب رحمت كرده است. ^۱ اين حديث ، در كتاب تأويل الآيات الظاهرة ، نوشته سيّد شرف الدين على حسينى استرآبادى ، از بزرگان شيعه در قرن دهم ، و نيز در تفسير البرهان ، نوشته سيّد هاشم حسينى بحرانى (م 1107ق) ، آمده است . منبع اين دو تفسير مشهور ، تفسير ابن حجّام است كه نجاشى ، او را از مفسّران بسيار موثّق قرن چهارم مى داند. اين روايت ، به وسيله روايت هاى رسيده در شأن نزول آيه: «هر گاه زكريّا به عبادتگاه او وارد مى شد ...»^۲ نيز قابل تأييد است .
روايت ديگرِ دالّ بر «ايثار امام على عليه السلام به ميهمان غريب خود» نيز از مقبوليت نسبى برخوردار است ؛ زيرا ابو الفتوح رازى ، آن را در تفسير خود به شقيق بن سلمه ـ كه راوى عبد اللّه بن مسعود است ـ نسبت مى دهد و اين دو ثقه اند . نقل تأويل الآيات الظاهرة از تفسير ابن حجّام و اين كه طَبْرِسى ، صاحب تفسير مجمع البيان ، آن را صحيح خوانده نيز قرينه هايى ديگرند كه در كنار نقل هاى شيخ طوسى در الأمالى و ابو جعفر قمى در الغايات و زيد زرّاد در «اصلِ» به جاى مانده از او و ابن شهرآشوب در المناقب ، مى توانند ضعف طريق حديث را جبران كنند .
گفتنى است كه روايات اهل سنّت ، يكى از موارد تطبيق اين آيه را فردى از انصار مى خوانند ؛ امّا اين نقل ها ، جز روايتى واحد نيستند ؛ زيرا بجز روايت سيوطى كه مُرسَل است ، همگى به فضيل بن غزوان مى رسند ، گرچه او مورد توثيق كتاب هاى رجالى اهل سنّت است .
روايات ديگرِ ناظر به شأن نزول آيه كه در شأن نزول چهارم و پنجم گذشت نيز هيچ يك اعتبار سندى ندارند.