سهم زنان در نشر حديث(قسمت دوم)

مهدى مهريزى

اشاره:

در شماره 25 فصلنامه، ص 52 - 68، منابع مربوط به سهم زنان در نشر حديث معرفى شد و سپس حوزه هاى حضور زنان در ده عنوان فهرست گرديد. اينك ادامه مطلب در پى مى آيد.

1. اجازات حديثى زنان

در گذشته يكى از راههاى فراگيرى حديث و حفظ و نشر آن، اجازه محدثان و راويان بوده است. در اين طريق، فرد اجازه گرفته، مجاز مى شد روايتهاى اجازه دهنده را - خواه مكتوب و خواه مسموع - براى ديگران گزارش كند. اجازه پيش از دوره تدوينهاى رسمى در حراست و سلامت احاديث سهم بسيار داشت و پس از آن نيز در انتساب كتب و نوشته ها مؤثر بود و نيز گنجينه اى از اطلاعات حديثى به شمار مى رفت. ^۱ در اجازات حديثى زنان نيز مانند مردان سهم داشته اند ؛ گرچه سهم آنان بدان پايه و اندازه نبوده است.
  البته اين مطلب نيازمند تحليلهاى اجتماعى و فرهنگى است.
اين نوشتار به گزارش اجمالى اجازه نامه هاى زنان نزد شيعيان و اهل سنت نظر دارد. در اين گزارش، نظر بر آن است كه زنانى كه اجازه دريافت كرده اند و يا به ديگران اجازه نقل حديث داده اند معرفى شوند و اگر متن اجازه نامه ها موجود باشد نقل گردد. در معرفى زنان صاحب اجازه، ترتيب زمانى را ملاك قرار داده و نوشته را در دو بخش شيعه و اهل سنت سامان داده ايم.