نقد و بررسى ضرب قرآن - صفحه 3

نقد و بررسى ضرب قرآن

سيد محمّدعلى ايازى

چكيده

اين مقاله در پى روشن ساختن معناى روايتى است كه در نقل هاى مختلف از پيامبر و اميرمؤمنان و امام باقر و حضرت صادق عليهم السلام آمده كه ضرب القرآن بالقرآن كفر است و كسانى تصور كرده اند، ضرب قرآن به قرآن پاسخ دادن معناى آيه با آيه ديگر، يا تفسير قرآن به قرآن است، در حالى كه اين جمله در عصر ائمه اصطلاحى بوده است؛ متفاوت از آنچه از ظاهر لفظ استفاده مى شود. در اين مقاله شواهد و قراين معنايى، گردآورى شده، ديدگاه هاى متفاوت بيان شده و در نهايت، جمع بندى و ادله معناى مورد نظر بازگو شده و نشان داده كه چگونه بررسى روايات به صورت موضوعى، فهم كامل و جامعى در بستر صدور ارائه مى دهد.

كليد واژه ها: ضرب قرآن به قرآن، تفسير قرآن به قرآن، بستر صدور روايات، تصديق قرآن به قرآن.

مقدمه

يكى از آثار و فوايد مهم بررسى روايات، به صورت جمعى و موضوعى، فهم كامل و جامع از موضوع و شناخت زمينه هاى صدور آنهاست. گاهى ظاهر الفاظ روايات به گونه اى است كه معناى عام يا مطلق از آن فهميده مى شود، اما وقتى از شرايط و فضاى بيان آن آگاه مى شويم، خلاف آن برداشت مى شود و معنا و مفهوم روايت به موضوع خاص و مقيد تبديل مى شود. مهم تر آن كه گاهى در ابتداى امر از ظاهر حديث معنايى فهميده مى شود كه با فضاشناسى صدور روايت و بگو و مگوهايى كه در ذيل برخى از همان روايات رسيده، و با در كنارهم گذاشتن آنها معنايى دقيقا مخالف استفاده مى شود.
اين فضاشناسى روايت و توضيحات ذيل برخى از همان روايات، كمك مى كند تا نشانه هاى غيرزبانى حديث را كشف كنيم، حتى به دست آوريم كه اگر كلمه يا جمله اى در عصر نزول اصطلاح

صفحه از 11