387
دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3

انحراف ها را مى داند ، و اكنون ، آهنگ اصلاح دارد ؛ هم عمق فاجعه را مى داند و هم دشوارى زدودن آن را از زواياى جامعه . از اين رو ، على عليه السلام ، نه شتاب زده عمل كرد و نه بى برنامه . او اصلاحاتى را كه بايد انجام مى داد ، دو دسته كرد :
1 . مبارزه با فساد ادارى و اقتصادى ؛
2 . مبارزه با انحراف هاى فرهنگى .

سياست اصلاح ادارى و اقتصادى

على عليه السلام ، برخورد با انحراف هاى ادارى و اقتصادى و مبارزه با مفاسد ادارى و اقتصادى را از نخستين روزهاى حكومت ، آغاز كرد . كارگزاران ناشايسته ، فسادآفرين و زشت كردار را از كار بركنار كرد و اموال به يغما رفته از بيت المال را باز گرداند .
امام ، در آغازين روز خلافت ، با اشارتى تأمّل برانگيز ، آهنگ سياست اصلاحى خود را باز گفت :
وَ اعلَموا أنّى إن أجَبتُكُم رَكِبتُ بِكُم ما أعلَم ، ولَم اُصغِ إلى قَولِ القائِلِ وعَتبِ العاتِبِ .۱بدانيد كه اگر به درخواست شما جواب مثبت دهم ، با شما آن گونه كه مى دانم ، رفتار خواهم كرد و در اين راه ، سخنِ سخن سرايان و سرزنش ملامتگران را نخواهم شنيد .
يعنى شما بايد با من همراه شويد ، نه من با شما . همراهى شما با من ، بدان سان است كه من مى دانم . على عليه السلام ، مردى است حق مدار ، سنّت شناس و ذوب در خدا . نكته تأمّل برانگيز ، اين است كه امام ، نشان مى دهد كه مى داند اين همراه سازى ،

1.ر. ك : ص ۴۶۴ ح ۱۲۸۳ .


دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3
386

شده و آنچه نام «حكومت اسلامى» را يدك مى كشد ، با آنچه پيامبر خدا آن را پى نهاده بود ، بس ناهمگون است و فاصله بسيارى دارد . على عليه السلام در آغازين بيان رسمى خود در مسند خلافت ، تصريح مى كند كه آنچه انجام مى شده است ، با سيره و سنّت پيامبر خدا ، ناسازگار بوده ، وضع موجود ، قابل تحمّل نيست و ارائه راهى نو و شيوه اى استوار ، ضرورى است ، و آن ، نه «سنّت شيخين» كه «سنّت علوى و اصلاحات علوى» است ؛ همگون با «سنّت نبوى و اصلاحات محمّدى» .
شگفتا كه مولا با نگاه سياسى ژرف خود ، دريافته است كه چنين شيوه و اصلاحى را مردمانى كه روزگارانى دراز ، به ارزش هاى وارونه خو كرده اند ، برنخواهند تابيد :
لا تَقومُ لَهُ القُلوبُ ولا تَثبُتُ لَهُ العُقولُ .۱دل ها بر آن ، استوار نخواهند گشت و خردها ، بدان پايدار نخواهند شد .
امّا او سياست مدارى است حق مدار ، و افزون بر حق مدارى ، صداقت در سخن و موضع شفّاف را «سياست» مى داند ، نه جز آن . چنين است كه در همان سخن نخستين ، مبارزه بى امان با دگرگونى ها ، تحريف ها ، دگرسانى ها ، و فراز و فرودهاى نا به جا را به صراحتْ اعلام مى كند ، بدون اين كه از پيامدهاى سياسى و تنش هاى اجتماعى آن ، هراسى به دل راه دهد . البته همه اينها را با حزم و دورانديشى ، سياست گذارى و برنامه ريزى دقيق و استوارْ آغاز كرد .

سياست علوى در رويارويى با انحراف ها

امام على عليه السلام ، با آنچه در جـامعه گذشتـه است ، آشنـايى ژرف و دقيقى دارد ، از چگونگى آنچه بر مردم رفته است ، دقيقاً آگاه است ، و چه سانىِ خوگرفتن مردم با

1.ر. ك : ص ۴۶۲ ح ۱۲۸۲ و ص ۴۶۴ ح ۱۲۸۳ .

  • نام منبع :
    دانش نامه اميرالمؤمنين (ع) بر پايه قرآن، حديث و تاريخ ج3
    سایر پدیدآورندگان :
    همکار: طباطبايي، محمدكاظم؛ طباطبايي نژاد، محمود؛ مترجم: مسعودی، عبدالهادی؛ مهریزی، مهدی
    تعداد جلد :
    14
    ناشر :
    سازمان چاپ و نشر دارالحدیث
    محل نشر :
    قم
    تاریخ انتشار :
    1386
    نوبت چاپ :
    اوّل
تعداد بازدید : 60221
صفحه از 588
پرینت  ارسال به