چیستی عمود نور

رسول رضوی ^۱

محمد تقی شاکر ^۲

چکیده

از جمله عناوین یاد شده، در برخی از روایات، برای یكی از مجاری علم و آگاهی امام علیه السلام با ذكر ویژگی و نتیجه آن، عنوان «عمود نور» است. مرحوم کلینی در الکافی ذیل یک باب و صفار در بصائر الدرجات ذیل چندین باب به بازتاب گسترده روایات عمود نور پرداخته‌اند.
در این نوشتار، پس از نیم نگاهی به چینش روایات عمود نور در کتب حدیثی و واژه‌شناسی از کلیدواژه‌های روایات عمود نور، به کاربردهای این واژه در روایات اشاره شده و آنگاه به بررسی سندی و تاریخی روایات این گروه پرداخته شده و در انتها تحلیل مفهومی این حقیقت صورت گرفته است. هر چند این عنوان، عنوانی تازه و بدیع به نظر می‌آید، اما محتوا و مفهوم روایات عمود نور _ که بیان‌گر آگاهی داشتن امام علیه السلام از اعمال انسان‌هاست _ مطلب جدیدی نیست و در آیات و دیگر روایات فریقین نیز قابل مشاهده و پی‌گیری است. نکته مهم، این است که روایات، منشأ آگاهی امام را به اعمال انسان‌ها روح قدسی اعطایی از جانب خدا به امام، معرفی کرده و عمود نور را وسیله تحقق چنین امری معرفی نموده‌اند.

کلیدواژه‌ها: عمود نور، علم امام، روح القدس، ملک.

درآمد

امام، پس از پیامبر خاتم نقش هدایتی گسترده‌ای دارد و از ظاهر تا باطن جامعه و افراد آن را در برمی‌گیرد. مکتب تشیع امام را دارای ارتباط و آگاهی از منابع عظیم الهی می‌داند