جهان، ازلى و ابدى است!

طبيب : جهان هميشه بوده و هميشه خواهد بود ؛ درختى مى‏رويد و درختى از بين مى‏رود ، و يك نفر متولّد مى‏شود و ديگرى مى‏ميرد .
و چنين پنداشت كه هيچ‏گونه دليلى ، ادّعاى مرا در مورد شناخت خدا تأييد نمى‏كند و اين عقيده ، سنّتى است كه از پيشينيان به ما ارث رسيده و كوچك‏ترها به تقليد از بزرگ‏ترها ياد گرفته‏اند و تنها راه شناخت موجودات گوناگون ، حواس پنجگانه است .

راه شناخت‏

سپس گفت : با توجّه به اين‏كه تنها راه شناخت ، حس است ، شما از چه راهى براى شناخت خدا استفاده مى‏كنيد؟
امام عليه السلام : از راه عقل و دليل‏هاى عقلى‏ .
طبيب : عقل بدون حواس پنجگانه هيچ چيز را نمى‏تواند درك كند . بنابراين ، عقل شما يا به وسيله چشم ، خدا را ديده يا به وسيله گوش ، آوازش را شنيده و يا به وسيله حواس ديگر ، او را درك كرده است .

پرسشى كه منكرين خدا نمى‏توانند پاسخ دهند

امام عليه السلام : پيش از اين‏كه وارد بحث شويم ، يك سوال از تو مى‏كنم : تو منكِر خدا هستى و من معترف به وجود او . ناچار ، يكى از ما راست مى‏گويد و ديگرى دروغ . آيا فرض ديگرى هم هست؟ طبيب : نه .
امام عليه السلام : اگر در واقع ، عقيده تو درست باشد ، آيا من خطرى در پيش دارم؟
طبيب : نه .
امام عليه السلام : اگر در واقع ، عقيده من درست باشد آيا اين طور نيست كه من قطعاً هيچ خطرى در پيش ندارم و [ اين تويى كه ]با انكار خدا ، هلاكت و بدبختى گريبانگيرت شده است؟
طبيب : چرا .
امام عليه السلام : بنابراين ، كدام‏يك از ما دورانديش‏تر و به نجات نزديك‏تريم؟

دلايل روشن وجود خدا

شگفت از آفريده‏اى كه خيال مى‏كند خداوند ، قابل شناسايى نيست ، در صورتى كه علائم مصنوع بودن را در خود ملاحظه مى‏كند و نظام دقيقى در وجود خويش مى‏بيند كه عقلش را حيران و انكارش را باطل مى‏نمايد!
به جان خودم سوگند ، اگر اين افراد درباره نظام باعظمت آفرينش و پديد آمدن موجودات و تكامل آنها از حقيقتى به حقيقت ديگر و از شكلى به شكل ديگر ، دقّت كنند ، به وجود خالق و نظام دهنده جهان هستى پى مى‏برند ؛ زيرا هر پديده‏اى داراى تركيب و نظام خاصى است كه بر خالق و مدبّر حكيم آن دلالت مى‏نمايد .

داستان مناظره امام عليه السلام‏

بگذرم! نامه‏ات به من رسيد و براى پاسخ به آنچه خواسته بودى ، داستان گفتگويى را كه با يكى از منكِران خدا داشتم ، برايت نوشته‏ام :
طبيبى بود اهل يكى از شهرهاى هندوستان ، كه زياد پيش من مى‏آمد و هميشه درباره عقيده خود با من بحث مى‏كرد .
در يك روز در حالى‏كه مشغول كوبيدن هليله‏اى‏^۱ بود تا براى ساختن دارو استفاده شود ، باز سخن‏هاى گذشته را پيش كشيد .