عن مولانا امیرالمومنین علیه السلام :الدنیا دارُ مَمَرًّ لا دارُ مَقّر والناس فیها رجلان : رجلٌ باع فیها نفسَه فاوبَقَها و رجل ابتاع نفسه فاَعْتَقَها
دنیا دار گذر است نه دار اقامت و مردم در آن دو گروهند :گروهی خود را فروختند و خویش را هلاک کردند و گروهی خود را خریدند و آزاد کردند.
[۱]کلمه دنیا در فرهنگ قرآن و حدیث در چهار معنا استعمال شده است که عبارتند از :
- دنیا به معنای لغوی خودش . مونث (( ادنی )) به معنای نزدیکتر ، مانند(( اذأنتم بالعدوة الدنیا ))انفال،۴۲۰
- دنیا به معنای جهان پیش از مرگ
- دنیا به معنای : بهره گیری از امکانات جهان پیش از مرگ در جهت تأمین نیازهای مادی و معنوی ، دنیوی و اخروی .
- دنیا به معنای : بهره گیری از امکانات جهان پیش از مرگ در جهت تأمین خواسته ها ی مادی ، هرچند به قیمت از دست دادن ارزش های معنوی و آخرت باشد .
که معنای سوم را دنیای ممدوحه و معنای چهارم را دنیای مذمومه می گویند .
سه معنای دنیا در این روایت نورانی وجود دارد :
معنای دوم :(( الدنیا دار ممّر لا دار مقرّ ))یعنی جهان قبل از مرگ که گذرگاه است نه قرارگاه .
معنای سوم :(( رجل باع فیها نفسه فأوبقها ))یعنی کسی که خودش را در دنیا به دنیا فروخته و در مقابل به خواسته های مادی خودش رسیده و هیچ بهره ای از معنویت ندارد ، این دنیای مذموم است و این تعبیرات ریشه در آیاتی مانند :(( اولئک الذین خسرو انفسهم و ضل عنکم ما یفترون ))(( لا جرم انهم فی الاخره هم الاخسرون ))دارد .
معنای چهارم :
(( رجل ابتاع نفسه فأعتقها ))یعنی کسی که خودش را از دنیا خریده و از دام خواسته های مادی نجات داده و خودش را آزاد کرده است . این دنیای ممدوح است
[۱]نهج البلاغه، حکمت۱۳۳
