صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین(ع)

کتابها و مقاله های فراوان در این زمینه بحث کرده اند برای آگاهی تفصیلی می توانید به آنها مراجعه کنید. اجمالا قابل ذکر است که هر زمان و شرایط، رفتار خاص خود را می طلبد. نه همیشه جنگ به صلاح است و نه همیشه صلح. پیامبر اکرم(ص) که این همه جنگید، در قضیه ی حدیبیه صلح را پذیرفت. در جنگ ایران و عراق، امام خمینی هشت سال با صدام جنگید اما در پایان، شرایط به گونه ای شد که او صلح را ترجیح داد.

شرایط دو عصر امام حسن با امام حسین متفاوت بودند؛ هم دشمن تفاوت کرده بود و هم دوست. تصمیم گیریها باید براساس شناخت دشمن و دوست و نیز امکانات دشمن و دوست باشد. در یک زمان شهادت، آثار و برکاتی دارد که در عصر دیگر چنین نیست.

به دو روایت توجه کنیم:

ـ امام على(ع) پس از ضربت خوردن به وسیله ابن ملجم، در سفارش به فرزند بزرگوار خود حسن(ع) فرمود: بدان که معاویه همچنان که با من مخالفت کرد با تو نیز مخالفت خواهد کرد. پس اگر با او از در صلح و آشتى درآیى به جدّت تأسّى جسته اى که با بنى ضمره و بنى اشجع... صلح کرد و اگر بخواهى با دشمنت بجنگى [بدان که] هرگز آن صلاحیت و وفادارى که پیروان پدرت داشتند پیروان تو نخواهند داشت.[۱]

ـ امام صادق(ع) فرمود: حسن بن على علیهما السلام پس از آن که به جانش سوء قصد شد و پیروانش از در ناسازگارى با وى در آمدند، کار را به معاویه وا گذاشت. آنگاه شیعیانش به آن حضرت چنین سلام کردند: «سلام بر تو اى خوار کننده مؤمنان». حضرت فرمود: من خوار کننده مؤمنان نیستم، بلکه عزّت بخش مؤمنانم. وقتى دیدم شما در برابر دشمن قدرتى ندارید، کار را به او وا گذاشتم تا من و شما در میان آنان باقى بمانیم؛ همچنان که آن عالِم (خضر) کشتى را سوراخ کرد تا براى صاحبانش باقى بماند، و اینچنین [است حکایت] من و شما تا در میان آنها باقى بمانیم.[۲]