ترجمه حديث 48

۰.حضرت عبد العظيم عليه السلام - به نقل از امام جواد، از پدرانش - : على بن ابى طالب عليه السلام فرمود : «چهار سخن گفته‏ام كه خداوند، مرا در قرآن تأييد فرموده است . من گفته‏ام : آدمى در زير زبان خود، پنهان است . پس هر گاه زبان به سخن بگشايد، شناخته مى‏شود . پس خداوند نازل فرمود : (آنان را به سيماى [حقيقى‏]شان باز مى‏شناسى و آنان را از طرز سخن گفتنشان مى‏شناسى) .

شرح‏

در تبيين اين حكمت ، نكات زير قابل توجّه اند:
1 . اين حديث مى‏تواند تفسير اين آيه باشد :
(وَلَوْ نَشَاءُ لَأَرَيْنَكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُم بِسِيمَهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِى لَحْنِ الْقَوْلِ .^۱اگر بخواهيم، آنان را به تو مى‏نمايانيم تا آنان را با سيمايشان باز شناسى و [نيز ]آنها را از طرز سخن گفتنشان مى‏شناسى) .
تا مرد سخن نگفته باشدعيب و هنرش نهفته باشد .
2 . ضميرشناسى، يك علم و دسترس به آن، امكان‏پذير است . در حديثى ديگر از امام على عليه السلام به اين نكته تصريح شده است :
ما أضمَرَ أحَدٌ شَيئاً إلّا ظَهَرَ فى فَلَتاتِ لِسانِهِ وصَفَحاتِ وَجهِهِ .^۲
هيچ كس چيزى را در درونْ نهان نمى‏دارد ، مگر آن كه در لغزش‏هاى زبان و نمودهاى چهره‏اش آشكار مى‏گردد .
3 . پرگويى، عيب‏هاى انسان را بيش از پيش، آشكار مى‏كند.
4 . افراد نادان، هر چه كمتر حرف بزنند، به سود آنهاست.
5 . مصاحبه براى گزينش افراد شايسته و كارآمد، يك اصل مهم و كاربردى است.

3 / 3

مراقبت از زبان‏

۴۷.عيون أخبار الرضا عليه السلام : حدّثنا عليّ بن أحمد بن عمران الدقّاق، قال : حدّثنا محمّد بن هارون الصوفى، قال : حدّثنى أبو تراب عبيد اللَّه بن موسى الرويانى ، عن عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى ، قال :
قُلتُ لإَبى جَعفرٍ مُحَمَّدِ بنِ عَلِيِّ الرِّضا عليه السلام: يَابنَ رَسولِ اللَّهِ ! حَدِّثنى بِحَديثٍ عَن آبائِكَ عليهم السلام ... فَقالَ : حَدَّثَنى أبى، عَن جَدّى، عَن آبائِهِ عليهم السلام، قالَ : قالَ أميرُ المُؤمِنينَ عليه السلام : المَرءُ مَخبوءٌ تَحتَ لِسانِهِ.^۱

۴۸.الأمالى للطوسى : أخبرنا جماعة ، عن أبى المفضّل ، قال : حدّثنا أبو أحمد عبيد اللَّه بن الحسين بن إبراهيم العلوى ، قال : حدّثنى أبى ، قال : حدّثنى عبد العظيم بن عبد اللَّه الحسنى الرازى فى منزله بالرى ، عن أبى جعفر محمّد بن عليّ الرضا عليه السلام، عن آبائه عليهم السلام، عن عليّ بن الحسين ، عن أبيه ، عن جدّه عليّ بن أبى طالب عليهم السلام ، قال :
قُلتُ أربَعاً أنزَلَ اللَّهُ تَعالى‏ تَصديقى بِها فى كِتابِهِ؛ قُلتُ : «المَرءُ مَخبوءٌ تَحتَ لِسانِهِ، فَإِذا تَكَلَّمَ ظَهَرَ» ، فَأَنزَلَ اللَّهُ تَعالى‏: (فَلَعَرَفْتَهُم بِسِيمَهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِى لَحْنِ الْقَوْلِ)^۲ .^۳

ترجمه حديث 47

۰.حضرت عبد العظيم عليه السلام : به امام جواد عليه السلام گفتم : اى فرزند پيامبر خدا! از پدرانت براى من حديثى روايت فرما ... .
فرمود : «پدرم، از جدّم، از پدرانش نقل كرد كه امير مؤمنان عليه السلام فرمود : انسان زير زبان خود، پنهان است» .