معاون پژوهشکده تفسیر اهل‌بیت(ع) پژوهشگاه قرآن و حدیث گفت: پیش‌بینی می‌شود انتشار ترجمه و نقد مهم‌ترین نگاشته‌های غربیان درباره تفسیر شیعه به طور خاص امامیه تا نیمه سال جاری به پایان برسد.
حجت‌الاسلام علی راد در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در قم با اشاره به فعالیت‌های پژوهشکده تفسیر اهل‌بیت(ع) در زمینه ترجمه و نقد مهم‌ترین نگاشته‌های غربیان دربارۀ تفسیر امامیه اظهار کرد:
این پژوهشکده از سال ۱۳۹۳ طرحی را برای ترجمه و نقد مهم‌ترین نگاشته‌های غربیان درباره تفسیر شیعه و به طور خاص امامیه آغاز کرده است که پیش‌بینی می‌شود تا نیمه سال جاری به پایان برسد و خروجی آن تا پایان همین سال در قالب دو جلد منتشر شود.
وی خاطرنشان کرد: در این طرح بیش از ۱۰ مترجم کار ترجمه مقالاتی از زبان‌های انگلیسی، آلمانی و فرانسوی را به عهده دارند، با این حال کل این ترجمه‌ها بر اساس روشی که به تفصیل در مقدمه کتاب شرح داده می‌شود، با دقت بسیار زیاد مقابله، تصحیح و ویرایش می‌شوند.
معاون پژوهشکده تفسیر اهل بیت(ع) پژوهشگاه قرآن و حدیث ابراز امیدواری کرد که این مجموعه بتواند ترجمه‌ای بسیار دقیق از نگاشته‌هایی که حاصل بیش از ۱۰۰ سال پژوهش‌های غربی در حوزه تفسیر امامیه است، در اختیار محققان قرار دهد.
وی با اشاره به جلد اول این مجموعه گفت:
این بخش شامل ۱۲ مقاله ترجمه شده از انگلیسی است که هر یک از آنها به طور مستقیم به یک بحث تفسیری در حوزه تفسیر شیعی می‌پردازد.
راد با بیان اینکه اکنون مرحله ترجمه مقالات این جلد به پایان رسیده و اکنون در حال نقد است، گفت: جلد دوم، که اکنون در مرحله ترجمه قرار دارد، نگاشته‌هایی از انگلیسی، آلمانی و فرانسوی را دربرمی‌گیرد که به طور غیرمستقیم با مباحث تفسیری ارتباط پیدا می‌کنند و به موضوعاتی مانند نگاه شیعه به تحریف قرآن، قرائات و مصاحف می‌پردازند.
وی با اشاره به ویژگی‌های این مجموعه دوجلدی گفت: این مجموعه دارای ویژگی‌هایی مانند معادل‌گذاری دقیق برای اصطلاحات تخصصی، همراه با توضیح درباره چرایی معادل‌گزینی‌ها در پاورقی، توضیح اصطلاحات و مفاهیم ناآشنای غربی در پاورقی و فرهنگ اصطلاحات تخصصی(انگلیسی به فارسی) در پایان کتاب است.
مدیر گروه قرآن‌شناسی پژوهشکده تفسیر اهل بیت(ع) خاطرنشان کرد: ارجاع به ترجمه‌های فارسی برای آن دسته از آثار غربی که پیش‌تر به فارسی ترجمه شده‌اند و در متن کتاب به اصل آنها ارجاع داده شده است، به علاوه کتاب‌نامه کل این ترجمه‌ها در پایان کتاب ذکر شده است.
وی افزودن متن عربی آیات و روایات به متن در قالب پاورقی و تذکر درباره ارجاع‌های نادرست، غلط‌های تایپی و ترجمه‌ها و برداشت‌های نادرست نویسندگان غربی از متون عربی را از ویژگی‌های دیگر این مجموعه ذکر کرد.
راد ابراز امیدواری کرد: این مجموعه بتواند با پر کردن خلأ موجود در زمینۀ ترجمه آثار غربی در حوزۀ تفسیر امامیه، گامی به جلو در راستای غنا بخشیدن به مطالعات استشراق‌پژوهی در این حوزه باشد.
پژوهشکده تفسیر اهل بیت(ع)، از چهار گروه پژوهشی تشکیل شده که شامل گروه احیاء تفاسیر صدر اسلام، گروه تفسیر ترتیبی، گروه تفسیر موضوعی و گروه قرآن‌شناسی و دانش‌های پیرامونی بوده و این پژوهشکده یکی از چهار پژوهشکده پژوهشگاه قرآن و حدیث واقع در مؤسسه علمی فرهنگی دارالحدیث است.
فهرست مقالاتی که به فارسی ترجمه شده و به زودی در قالب جلد نخست این مجموعه منتشر می‌شود:
۱. مِئیر بَر-اَشِر، «مقدمه» (این مقاله ترجمۀ مقدمۀ بر-اَشِر دربارۀ تفسیر شیعی بر بخش دوم از کتاب پژوهش در اسلام شیعی: تاریخ، کلام و فقه به سرویراستاری فرهاد دفتری، منتشر شده در سال ۲۰۱۴، است.)
۲. اندرو ریپین، «چه چیزی تفسیر شیعی (پیشامدرن) را تعریف می‌کند؟» (منتشر شده در کتاب فوق الذکر)
۳.مِئیر بَر-اَشِر، تفسیر در تشیع (منتشر شده در دانشنامۀ ایرانیکا، ۲۰۱۲)
۴.تاد لاوسِن، «هرمنوتیک تفسیر پیشامدرن اسلامی و شیعی» (نوشتۀ تاد لاوسِن؛ منتشر شده در دانشنامۀ ایرانیکا، ۲۰۱۲)
۵.مِئیر بَر-اَشِر، «حق تفسیر قرآن» (چاپ‌شده در کتاب فوق‌الذکر فرهاد دفتری)
۶.مِئیر بَر-اَشِر ، «روش‌های تفسیری در تفاسیر امامی نخستین» (این مقاله ترجمۀ بخش سوم از فصل سوم کتاب بر-اشر با عنوان کراسه و تفسیر در تشیع امامی متقدم، ۱۹۹۹، است.)
۷.روبر گلیو، «هرمنوتیک متقدم شیعی: برخی فنون تفسیری منسوب به امامان شیعه» (چاپ‌شده در کتاب مقاصد، روش‌ها و زمینه‌های تفسیر قرآن به سرویراستاری کارِن باوِر، ۲۰۱۳).
۸.گرهارد بوورینگ، «اسناد، تشابه و تفسیر قرآن جعفر صادق» (چاپ‌شده در کتاب میراث شیعی، به سرویراستاری کلارک، ۲۰۰۱).
۹.مِئیر بَر-اَشِر، «تفسیر قرآن منسوب به امام حسن عسکری» (چاپ‌شده در مجلۀ جروزالم استادیز، ۲۰۰۰).
۱۰.بروس فاج، «زبان و علم در مجمع البیان» (ترجمۀ فصل سوم از کتاب هرمنوتیک قرآنی، ۲۰۱۱)
۱۱.روبر گلیو، «تفسیر شیعی و معنی نماییِ آیة ۲۴ سورة نساء» (چاپ‌شده در کتاب خطابه‌های دانشگاهی در باب مطالعات اسلامی، ۱۹۹۸)
۱۲.تاد لاوسن، «تفسیر در میان اخباری‌ها و تشیع رازوار پساصفوی» (چاپ شده در دانشنامۀ ایرانیکا، ۲۰۱۲)
فهرست مقالات جلد دوم، که در معرض افزایش قرار دارد، از این قرار است:
۱.ویلیام تیسدال، «افزوده‌های شیعی به قرآن»، ۱۹۱۳
۲.آرتور جفری، مقدمۀ کتاب مطالبی برای متن قرآن، ۱۹۳۷
۳.جوزف الیاش، «قرآن شیعی: بازنگری‌ای در نظریۀ گُلتسیِر»، ۱۹۶۹
۴. مئیر بر-اشر، «دو روایت متناقض در تفاسیر کهن امامیه از قرآن»، ۱۹۹۰ (از فرانسوی)
۵. تاد لاوسن، «نکته‌ای در باب پژوهش دربارۀ قرآن شیعی»، ۱۹۹۱
۶. مئیر بر-اشر، «دگرخوانش‌ها و افزوده‌های شیعۀ امامی به قرآن»، ۱۹۹۳
۷.اتان کلبرگ، «مصاحف معتبر در تشیع امامی»، ۱۹۹۴
۸.پاول زاندر، «قرآن یا امام»، ۲۰۰۰ (از آلمانی)
۹.خالد سنداوی، «کتاب فاطمه، قرآنی شیعی؟»، ۲۰۰۴
۱۰.راینر برونر، «مسئلۀ تحریف قرآن در تفاسیر شیعۀ دوازده‌امامی»، ۲۰۰۵ (از فرانسوی)
۱۱.اتان کلبرگ، «جریان‌های مختلف در متون تفسیری شیعۀ امامیه و نقش سیاری»، ۲۰۰۷
۱۲.روبر گلیو، «هرمنوتیک شیعی و تاریخ‌گذاری کتاب سلیم بن قیس»، ۲۰۱۵
مشخصات کامل مقالات فوق طبق ترتیب مقالات در دو جلد:
جلد اول:
۱. Meir Bar-Asher, “Introduction,” in: Farhad Daftary, The Study of Shiʿi Islam: History, Theology and Law, I. B. Tauris, ۲۰۱۴.
۲. Andrew Rippin, “What Defines a (Pre-modern) Shiʿi Tafsīr? Notes towards the History of the Genre of Tafsīr in Islam, in the Light of the Study of the Shiʿi Contribution,” in: Farhad Daftary, The Study of Shiʿi Islam: History, Theology and Law, I. B. Tauris, ۲۰۱۴.
۳. Meir M. Bar-Asher, “Exegesis in Shiʿism,” in: Encyclopedia Iranica, Vol. IX, Fasc. ۲, pp. ۱۱۶-۱۱۹.
۴. B. Todd Lawson, Hermeneutics of pre-modern Islamic and Shiʿite exegesis, in: Encyclopedia Iranica, Vol. XII, Fasc. ۳, pp. ۲۳۵-۲۳۹.
۵. Meir M. Bar-Asher, “Methods of Exegesis,” in: Idem, Scripture and Exegesis in Early Imāmī Shiism, (Brill: Leiden, Boston, Köln), ۱۹۹۹, pp. ۱۰۱-۲۴.
۶. Meir M. Bar-Asher, “The Authority to interpret the Qurʾān,” in: Farhad Daftary (ed.), The Study of Shiʿi Islam: History, Theology and Law, I. B. Tauris, ۲۰۱۴.
۷. Robert Gleave, “Early Shiʿi Hermeneutics: Some Exegetical Techniques Attributed to the Shi'i Imams,” in: Karen Bauer (ed.), Aims, Methods and Contexts of Qur’ānic Exegesis (۲nd/۸th -۹th/۱۵th c.), Oxford University Press, ۲۰۱۳, pp. ۱۴۱-۱۷۲.
۸. Meir M. Bar-Asher, “The Quran Commentary Ascribed to Imam Hasan al-Askari,” Jerusalem Studies in Arabic and Islam ۲۴, ۲۰۰۰, pp. ۳۸۵-۷۹.
۹.Bruce Fudge, “Language and knowledge in Majmaʿ al-bayān,” in: Idem, Qurʾānic hermeneutics: al-Tabrisi and the craft of commentary, New York: Routledge, ۲۰۱۱.
۱۰. Robert Gleave, “Shiʿite Exegesis and the Interpretation of Qurʾān ۴:۲۴,” in: Alan Jones (ed.), University Lectures in Islamic Studies, Vol. ۲, ۱۹۹۸, pp. ۷۹-۱۱۲.
۱۱. B Todd Lawson, “EXEGESIS vi. In Aḵbārī and Post-Safavid Esoteric Shiʿism,” Encyclopaedia Iranica, Vol. IX, Fasc. ۲, pp. ۱۲۳-۱۲۵.
۱۲. Gerhard Böwering, “Isnād, Ambiguity and the Qurʾān Commentary of Jaʿfar al-Ṣādiq,” in: L. Clarck (ed.), Shīʿite Heritage: Essays on Classical and Modern Traditions, Global Academic Publishing, ۲۰۰۱, pp.۶۳-۷۳.
جلد دوم:
۱. William St. Clair Tisdall, “Shi’ah Additions To The Koran,” The Moslem World, Vol. III, No. ۳, July ۱۹۱۳, pp. ۲۲۷-۲۴۱.
۲. Arthur Jeffery, “introduction,” in Idem, Materials for the History of the Text of the Qurʾān, Leiden: E. J. Brill, ۱۹۳۷.
۳. Joseph Eliash, “The Shi’ite Qur’an, A Reconsideration of Goldziher’s Interpretation,” Arabica, February ۱۹۶۹.
۴. Meir M. Bar-Asher, "Deux traditions hétérodoxes dans les anciens commentaires Imamites du Coran," Arabica (۱۹۹۰): ۲۹۱-۳۱۴.
۵. B. T. Lawson, “Note for the Study of a Shi’i Qur’an,” Jss ۳۶, ۱۹۹۱.
۶. Meir M. Bar-Asher, “Variant Readings and Additions of the Imâmî-Shi'a to the Quran,” Israel Oriental Studies, vol. ۱۳, ۱۹۹۳, pp. ۳۹-۷۴.
۷. Etan Kohlberg, “Authoritative Scriptures in Early Imami Shi’ism,” in E. Patlagend and A. Le Boulluece (eds.), Les retours aux ecritures, Fondamentalism presents et passet, Louvain-Paris, ۱۹۹۴.
۸. Paul Sander, „Koran oder Imām? Die Auffassung vom Koranim im Rahmen der Imāmitischen Glaubenslehren“, Seminar für Arabictik der Universität Göttingen, Konnikllijke Brill NV, Leiden, ۲۰۰۰.
۹. Khalid Sindawi, “Fatima's Book, a shiite Quran?”, Rivista degli Studi Orientali ۷۸i-ii, ۲۰۰۴, pp. ۵۷-۷۰.
۱۰. Reiner Brunner, “La question de la falsification du Coran dans l’exégèse chiite duodécimaine,” Arabica: Journal of Arabic and Islamic Studies, ۵۲i, ۲۰۰۵, pp.۱-۴۲.
۱۱. Etan Kohlberg, “Trends in early Imami Shii exegetical literature and the contribution of al-Sayyari”, A word fitly spoken: studies in mediaeval exegesis of the Hebrew Bible and the Qurʾān, presented to Haggai Ben-Shammai, Edited by Meir M. Bar-Asher et al., The Ben-Zvi Institute for the History of Jewish Communities in the East, Yad Izhak Ben-Zvi and the Hebrew University of Jerusalem, ۲۰۰۷, pp. ۴۱۳-۴۴۶.
۱۲. Robert Gleave, “Early Shiite hermeneutics and the dating of Kitāb Sulaym ibn Qays,” BSOAS ۷۸/۱, Feb ۲۰۱۵, pp. ۸۳-۱۰۳.
