قُثَم بن عبّاس بن عبد المطّلب قُرَشى هاشمى ، پسر اُمّ فضل (لبابه ، دختر حارث) است . او از ياران پيامبر خدا و برادر رضاعى يكى از حَسَنين عليهماالسلام است . او را به شناخت استوار و فضل و فضيلت ستوده اند .
قُثَم در تمام مدّت خلافت على عليه السلام ، فرماندار مكّه[۱]و طائف بود و به سال ۳۸ هجرى ، اميرىِ حج را به عهده داشت .[۲]
به هنگام يورش بُسر بن اَرطات به مكّه ، قُثَم از مكّه بيرون رفت و پس از خروج بُسر ، به مكّه بازگشت .
قُثَم به هنگام ضربت خوردن مولا عليه السلام در مسجد بود و ابن مُلجَم را به چنگ انداخت .
او به هنگام حاكميت معاويه ، در فتح سمرقند ، زندگى را بدرود گفت .[۳]
[۱]در تاريخ خليفة بن خيّاط : ص ۱۵۲ و نهج البلاغة : نامه ۶۷ ، آمده است : «كارگزار او در مكّه بود» .
[۲]در تاريخ اليعقوبى : ج ۲ ص ۲۱۳ ، آمده است : «... و در سال ۳۷ هجرى قثم بن عبّاس ، حج را براى مردم ، برگزار كرد و گفته شده است : عبد اللّه بن عبّاس» .
[۳]در أنساب الأشراف : ج ۴ ص ۸۶ و اُسد الغابة : ج ۴ ص ۳۷۴ ش ۴۲۷۹ آمده است : «به شهادت رسيد» .
