سخنى در باره غذا خوردن با سه انگشت

سخنى در باره غذا خوردن با سه انگشت

بررسی غذا خوردن پیامبر(ص) با انگشتان

در[۱]چند حديث، به خوردن با سه انگشت سفارش شده و شيوه هميشگى پيامبر(ص) دانسته شده است.[۲]با توجّه به وجود برخى گزارش ها كه بر غذا خوردن پيامبر(ص) با چهار انگشت و حتّى همه دست دلالت دارند،[۳]روشن مى شود كه پيامبر(ص) به صورت معمول و متعارف روزگار خود، غذا مى خورده اند و براى نمونه، نان را با چهار يا پنج انگشت دست، لقمه مى كرده و سبزى را با تعداد انگشتان كمترى بر مى داشته اند و تنها استثنا، شيوه مختص به جبّاران و متكبّران بوده است.

بر اين پايه، حديث بالا ـ همان گونه كه از ظاهرش پيداست ـ، در مقام بيان كمترين تعداد انگشتان مورد استفاده در غذا خوردن است. اين حديث، خوردن با دو انگشت را شيوه جبّاران خوانده است كه با توجّه به سند معتبر آن، پذيرفتنى است و نشان مى دهد كه در صدر اسلام و محيط آن روز جزيرة العرب، اين گونه خوردن، ويژه جبّاران بوده است. غذا خوردن با دو انگشت، در حديث نقل شده در مكارم الأخلاق نيز نادرست و شيوه اى شيطانى معرّفى شده است كه مى تواند ناظر به همين شيوه غذا خوردن جبّاران به عنوان شيطان هايى در لباس انسان باشد. در اين صورت، غذا خوردن با دو انگشت در صورتى ناپسند مى شود كه از آن، تكبّر و بى اعتنايى به غذا، اين نعمت پُرارزش الهى، فهميده شود ؛ امرى كه تأثير فرهنگ هاى ويژه و مكان و زمان را در آن نمى توان ناديده گرفت و از اين رو امرى نسبى و تغييرپذير شمرده مى شود.[۴]

بر اين مبنا مى توان در روزگارى كه جبّاران و ديگر شيطان هاى انسان نما چنين غذا نمى خورند و يا همه مردم اعم از مستضعف و مستكبر به اين شيوه غذا مى خورند، خوردن با دو انگشت را ناپسند ندانست و شيوه هايى را كه ممكن است در هر عصر و روزگار، ويژه متكبّران شود، ناپسند خواند. براى نمونه در روزگار كنونى، به كار گيرى ده ها ابزار تشريفاتى و چيدن غذاهاى گران و رنگارنگ و وسايل بيش از حدّ نياز بر سر ميز، ويژه متموّلان متكبّر است و نمى توان آن را مورد پسند دين دانست.


[۱]. به قلم فاضل ارجمند ، جناب آقاى عبد الهادى مسعودى .

[۲]. ر . ك : ص ۴۸۵ ح ۱۳۳۱ حديث ابو خديجه و ص ۴۸۷ ح ۱۳۳۳ (حديث كتاب من لا يحضره الفقيه) .

[۳]. ر . ك : الكافى: ج ۶ ص ۲۹۷ ح ۵ . نيز ، ر . ك : همين جلد : ص ۴۸۹ ح ۱۳۳۴ حديث مكارم الأخلاق .

[۴]. براى نمونه ، فيض در الوافى ج ۲۰ ص ۴۷۹ مى گويد : «بيان : الأكل بثلاث أصابع أن لا يأكل بإصبعينكما يفعله الجبّارون ؛ ليس المراد أن لا يأكل بأكثر من ثلاث بل إن أكل بأصابعه أجمع فقد أتى بالأفضل و الأكمل لأنّه أقرب إلى حرمة الطعام ؛ مقصود از غذا خوردن با سه انگشت ، آن است كه مانند متكبّران ، با دو انگشت نخورد ، نه آن كه با بيش از سه انگشت نخورد ؛ بلكه غذا خوردن با همه انگشتان ، بهتر و خوب تر است ؛ زيرا حرمت غذا را بيشتر نگاه مى دارد» .