اعتبار دعاهای ابن طاووس از نگاه او - صفحه 208

ذوي الاعتبار و اهل صدق (افراد معتبر و راستگو) در نقل آثار ياد کرده ـ روايت نموده است. آنان نيز اين روايت را از طريق خود، از ابو جعفر محمد بن بابويه (شيخ مجمع علي عدالته)، از طريق صفوان بن يحيي ـ که بر ورع و امانتداري او اتفاق وجود دارد ـ از ابي عبدالله( نقل کرده‌اند. به موجب اين روايت، هر کس خبري درباره عمل خيري به او برسد و بدان عمل کند، براي او پاداش آن عمل منظور خواهد شد؛ اگر چه آن خبر از پيامبر صلی الله علیه و آله صادر نشده باشد. ۱ نظير همين متن، از محمد بن يعقوب کليني (شيخ ممدوح مجمع عليه) در کتاب الکافي در باب «من بلغه ثواب من الله تعالي علي عمل فصنعه» از علي بن ابراهيم، از پدرش، از ابن ابي عمير، از هشام بن سالم، از ابي عبدالله( و نيز از طريق ديگري از امام باقر علیه السلام نقل شده است. ۲
وي دربارة با اين روايات متذکر شده که اگر چه اسناد اين روايات را ذکر نکرده يا آن که از اسناد بي‌بهره‌اند، ولي بايد توجه داشت که اين روايات بر احاديثي مسند اعتماد و تکيه دارند که از ثقات نقل شده‌اند. ۳

انشاآت ابن طاووس

دستة سوم، دعاهايي است که او خود انشا کرده است. اصل و قاعده در ذکر دعا براي ابن طاووس نقل قابل اعتماد از معصومان( است. بر اين اساس، وي بيشتر دعاهايي را که ذکرکرده، منقول و مسند آورده است. ابن طاووس به اين قاعده بارها در کتاب‌هايش بويژه اقبال الاعمال، الامان من الاخطار ۴ ، مهج الدعوات ۵ و الدروع الواقيه ۶ اشاره کرده است. به موجب اين قاعده، وي يادآور شده در مواردي که دعاي خاصي در کلام معصومان نيافته به انشاي دعا دست زده است. ۷ ابن طاووس در ديباچة فلاح السائل متذکر شده است که در تکميل کتاب مصباح الکبير ابوجعفر طوسي مطالب را به سه گونه آورده است: 1. دعاهايي که روايت کرده، 2. دعاهايي که بر آنها واقف شده، 3. دعاهايي که خدا به او الهام کرده و اجازه اظهارشان را داده است. ۸
به موجب اين کلام دعاهاي انشايي الهام‌هايي است که بر قلب ابن طاووس وارد شده است. دعاهاي انشايي داراي نثر و سجع و قرينه است. وي در اين باره، به برخي روايات در کراهت سجع دعا اشاره و به نقد و تأويل آنها پرداخته است. به موجب اين نقد و تأويل، اين روايات نمي‌تواند صحيح باشد؛ چه اگر

1.. فلاح السائل، ج۱، ص‌۱۴.

2.. اقبال الاعمال، ج۳، ص‌۴۷.

3.. همان، ج۳، ص‌۱۷۰.

4.. ص۲۰، ص۹۹ و ص۱۱۷.

5.. ص۳۳۶ ـ ۳۳۷.

6.. ص۳، ص۵۷ و ص۶۰.

7.. اقبال الاعمال، ج۲، ص‌۳۱؛ الامان من الاخطار، ص‌‌۱۹ ـ ۲۰.

8.. فلاح السائل، ج۱، ص‌۸.

صفحه از 215