یک. منابع تاریخی، ادبی و حدیثی اشعار امام حسین(ع)
در منابع تاریخی، ادبی و حدیثی ، اشعاری به امام حسین(ع) منسوب شده است که در این جا ، فهرست وار به نویسندگانی که ابیاتی چند از این اشعار را در آثار خود آورده اند ، اشاره می شود:
۱. ابو مِخنَف(م ۱۵۷ق)۳ بیت
۲. مُصعَب بن زبیر (م ۲۳۶ق)۳بیت
۳. بَلاذُری (م ۲۷۹ق)۷بیت
۴. محمّد بن سعد (ق ۳ق)۳بیت
۵. طبری (م ۳۱۰ق)۷بیت
۶. احمد بن اَعثَم (م ۳۱۴ق)۳۵بیت
۷. مسعودی (م ۳۴۶ق)۲بیت
۸. ابو الفرج اصفهانی (م ۳۶۲ق)۷بیت
۹. شیخ صدوق (م ۳۸۱ق)۸بیت
۱۰. ابوهلال عسکری (م ۳۸۲ق)۲بیت
۱۱. حُلوانی (ق ۵ق)۱بیت
۱۲. ابوالحسن ماوَردی (م ۴۵۰ق)۱بیت
۱۳. یحیی بن حسین شجری (م ۴۹۹ق)۲بیت
۱۴. ابن شهرآشوبِ مازندرانی (م ۵۸۸ق)۸۶ بیت
۱۵. ابن عساکر (م ۵۷۱ق)۲۵ بیت
۱۶. احمد بن علی طَبَرسی (ق ۶ ق)۳۲ بیت
۱۷. فتّال نیشابوری (ق ۶ ق)۱۳بیت
۱۸. خوارزمی (ق ۶ ق)۴۲بیت
۱۹. ابن جوزی (ق ۷ ق)۳بیت
۲۰. محمّد بن طلحه شافعی (ق ۷ ق)۳۱بیت
۲۱. ابن عَدیم (م ۶۶۰ق)۲۲ بیت
۲۲. سید ابن طاووس (م ۶۶۴ق)۱۵بیت
۲۳. علی بن عیسی اِربِلی(م ۶۹۳ق)۱۲۹ بیت
۲۴. ابن منظور (م ۷۱۱ق)۱۹ بیت
۲۵. ابن کثیر دمشقی (م ۷۷۴ق)۲۲ بیت
۲۶. حسن بن ابی الحسن دیلمی (م ۸۴۱ق)۴ بیت
۲۷. ابن نُما (م ۸۴۱ق)۱۹ بیت
۲۸. محمّد بن احمد دمشقی (م ۸۷۱ ق)۱۹بیت
۲۹. ابن صبّاغ (ق ۹ ق)۳۴بیت
۳۰. عبد اللّه بن نور الدین بَحرانی (ق۱۱ ق)۷۵بیت
۳۱. محمّد بن ابی طالب (ق ۱۱ ق)۴۳بیت
۳۲. نور اللّه شوشتری (ق ۱۱ق)۱۲۵بیت
۳۳. محمّدباقر مجلسی (م ۱۱۱۰ ق)۱۴۷ بیت
۳۴. قُندوزی (ق ۱۳ ق)۴۳بیت
۳۵. شِبلَنجی (ق ۱۳ ق)۲۰بیت
۳۶. سید محسن امین عاملی (م ۱۳۷۱ق)۳۶ بیت
۳۷. سید شهاب الدین مرعشی نجفی (م ۱۴۱۱ ق)۲۸بیت
۳۸. احمد صابری همدانی (معاصر)۴۲۱بیت.
دو. دیوان های مستقل
بجز منابع یاد شده ـ که نویسندگان آنها اشعاری از امام حسین(ع) را در ضمن کتاب خود ، گرد آورده اند و ظاهرا قصد استقصا و جمع آوری کامل را نداشته اند ـ ، کتاب هایی نیز با عنوان «دیوان» به اشعار امام حسین(ع) اختصاص یافته است که از آن جمله، به این موارد می توان اشاره کرد :
۱ . دیوان الإمام الحسین(ع) ، که دو نسخه در کتاب خانه «بایزید» استانبول دارد و قدمت نسخه آن به حدود قرن هشتم هجری بر می گردد. این دو نسخه را نویسنده کتاب أدب الحسین(ع) و حماسته ، دیده و اشعار آن را در کتاب خود ، آورده است . تعداد اشعار این دیوان ، ۱۴۶ بیت است .
گفتنی است همین دیوان در یمن با عنوان دیوان الإمام السّجاد(ع) به سال ۱۳۱۷ق ، به چاپ رسیده است.
۲ . القول الحَسَن فی شعر الحسین(ع) ، از عبد القادر الناصر .
نسخه ای از این دیوان در کتاب خانه عارفْ حکمت ، در مدینه منوّره، به شماره ۲۲۷ دواوین، در سی برگ ، موجود است.
کتابی به همین نام از ابن حَجّاج (شاعر شیعی) نیز گزارش شده است و احتمال دارد که این دو، متفاوت باشند.
۳ . دیوان الإمام الحسین بن علی بن أبی طالب علیهما السلام ، از محمّدحسین بن محمّدباقر بیرجندی . علّامه شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعة ، از این کتاب ، یاد می کند.
۴ . دیوان الإمام الحسین(ع) ، از محمّد بن عبد الرحیم مارِدینی ، که در بیروت به سال ۲۰۰۲م ، به چاپ رسیده است. در این دیوان ، ۵۴ قطعه شعر در ۲۹۳ بیت ، گردآوری شده است . یادآوری می شود که این دیوان را آقای امیرهوشنگ دانایی به فارسی برگردانده و در سال ۱۳۸۱ش ، توسّط مؤسّسه فرهنگی موعود ، در تهران ، به چاپ رسیده است .
