مفهوم شناسی دنیا در جهت کمال انسانی از منظر نهج البلاغه

مشخصات :

دانشجو : منیره اشراقی

استاد مشاور : عبد الهادی فقهی زاده
استاد راهنما : مصطفی دلشاد تهرانی

مقطع و رشته تحصیلی : كارشناسي ارشد
مرکز آموزشی : دانشگاه قرآن و حدیث
سال دفاع : 1391

چکیده :

دنیا به عنوان جایگاهی که هر انسانی به ناچار، مدتی را در آن سپری می کند از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند نقش سازنده و یا ویرانگری در رشد و تعالی انسان، ایفا نماید. بررسی و تبیین حقیقت و ماهیت دنیا و نوع تعاملات و رویکردهای قابل فرض نسبت بدان، می‌تواند ما را در رسیدن به جایگاه والای انسانی و نزدیک شدن به انسانی کامل و دارای کمالات روحانی یاری رساند و تنها در این صورت است که هدف خداوند از خلقت کائنات محقق خواهد شد.

هدف از این بررسی، تبیین جایگاه دنیا و حقیقت و ماهیت اصلی آن، و شناخت نقش این تبیین، در رسیدن به کمالات والای انسانی است. و این حقیقت را روشن می سازد که همان طور که دنیا می توانند مانع اصلی تربیت کمالی انسان باشد، می تواند بستر ساز کمالات انسانی نیز باشد. و باید نگاه ابزاری به دنیا (دنیا ابزاری، نه دنیا گریزی) جایگزین نگاه دنیا مدارانه و دنیا گرایانه گردد.

روش ما در این پژوهش روش کتابخانه ای بوده است.

این پژوهش به بررسی جایگاه و حقیقت دنیا و بازشناسی ویژگی های آن پرداخته و نقش این شناخت را در نوع عملکرد صحیح و منطقی نسبت به دنیا بازگو می سازد.هم چنین با بررسی عملکردهای غلط نسبت به دنیا، به آسیب شناسی رفتاری نسبت بدان پرداخته و نقش این عملکردها و تعاملات صحیح و غلط را در نزدیکی و رسیدن به کمالات انسانی و یا دور شدن از این کمالات و سعادت الهی را بازگو می نماید.

یافته های این پژوهش نشان می دهد که دنیا همان طور که می تواند مانع اصلی تربیت کمالی و نقطه آغاز همه خطایا و گناهان باشد، اگر مفهوم و حقیقت دنیا، به درستی شناخته شود و بینش و دیدگاه صحیحی نسبت بدان حاصل گردد، با عملکردی صحیح و سنجیده، همین دنیا می تواند عاملی در جهت رشد و ترقی معنوی انسان و رساندن او به تربیتی کمالی و سعادتی جاودانی کمک کننده و یاری گر باشد.

اگر نگاه و بینش انسان نسبت به دنیا تصحیح و اصلاح گردد ـکه این تصحیح بینش، به نوع شناخت حقیقت و ماهیت هر انسان نسبت به دنیا بستگی داردـ تعاملات و عملکردهای انسان در قبال آن نیز اصلاح خواهد شد و نگاه ابزاری نسبت بدان، جایگزین نگاه دنیاگرایانه و دنیا مدارانه می شود. دیدگاهی که بیان می کند دنیا وسیله‌ای برای رسیدن به اهداف والای انسانی و الهی است و نباید هدف قرار گیرد؛ اما اگر این تصحیح بینش نسبت به دنیا صورت نپذیرد و دنیا و نگاه بدان اصلاح نگردد، عملکردی ناصحیح و نسنجیده نسبت بدان صورت خواهد گرفت و نتیجه ای جز دوری از هدف خلقت و افتادن در دام دنیا، و شقاوتی ابدی را در پی نخواهد داشت. در واقع دنیا بستر ساز آبادانی آخرت است و هیچ مخلوقی همچون دنیا، نمی تواند این چنین، بستر سعادت و کمال را برای انسان فراهم سازد؛ اما به شرط آن که به شناختی حقیقی نسبت بدان دست یابیم و تا این شناخت و معرفت حقیقی نسبت به ماهیت دنیا صورت نگیرد، نگاه ها و نگرش ها نسبت بدان تغییر نخواهد کرد و عملکردها نسبت بدان اصلاح نخواهد شد و رشد وتعالی در آن، در جهت کمال انسانی صورت نخواهد گرفت.

کلیدواژگان : مفهوم، حقیقت، دنیا، کمال، آخرت، تعامل، عملکرد، نهج البلاغه، امام علی