پيشينه عرض دين و حديث - صفحه 223

حديث بر آنان نيز بدين سبب است. آنان علم خود را از طريق پيامبر و از خداوند تبارك و تعالى به دست آورده اند و وظيفه خود را هدايت مردم مى دانند و چه توفيقى از اين بالاتر كه فهم روايت در محضر ائمه و از طريق آنان باشد.
5. تعارض روايات: تعارض روايات علل گوناگونى دارد كه عموم و خصوص، مطلق و مقيد، ناسخ و منسوخ، تقيه، تفاوت مخاطبين و در آخر جعل و وضع از جمله اين علل هستند. علّت تعارض ـ هر چه باشد ـ موجب اشكال در فهم و اعتراض و طعنه هاى غير شيعيان بر شيعيان مى گرديد. براى رفع تعارض، اين احاديث بر امام عرضه مى شد.
6. در دسترس بودن معصومان: ايراداتى كه در مراحل قبل بدان اشاره شد نياز و ضرورت مراجعه به خبرگان فن را مشخص مى كرد. سنيان نيز با اين اشكالات مواجه بودند و درد را مى فهميدند، ولى عدم اعتقاد به عصمت ائمه و جوّ فرهنگى سياسى اجتماعى آن دوران، آنان را از مراجعه زياد و پى در پى به ائمه باز مى داشت. آنان راهى براى رفع اين اشكال نمى يافتند؛ در حالى كه شيعيان استمرار امامت و عصمت را تا سال 260 هجرى به حضور اهل بيت مى رسيدند و رفع مشكلات معارفى و فقهى خود را از امامان طلب مى كردند. آنان با عرضه كردن گونه هاىِ مختلفِ شنيده هاىِ خود، در تمامى مراحل از ائمه استمداد مى كردند و به تصحيح و تكميل دانسته هاى خود مى پرداختند.
پنج عامل ذكر شده، از مهم ترين عوامل پيدايش و گسترش عرضه حديث در حوزه هاى حديثى شيعى است. ائمه نيز اين فرهنگ را ترويج و اصحاب خود را ترغيب به عرضه حديث مى نمودند. امام باقر در تفسير آيه «فلينظر الإنسان إلى طعامه» و در بيان معناى طعام مى فرمود: «علمه الّذي يأخذه عمن يأخذه؛ او بايد بنگرد كه علم فراگرفته خود را از چه كسى فرا مى گيرد». ۱

1.كافى، ج ۱، ص ۱۰۳.

صفحه از 244