از اين حديث به طور وضوح استفاده مى شود كه مردم در عصر غيبت، خصوصاً اوايل آن، يعنى در عصر غيبت صغرى، در امر ولادت آن حضرت عليه السلام ترديد كرده و عده اى نيز منكر ولادت آن حضرت عليه السلام خواهند شد؛ همان گونه كه شيخ مفيد رحمه اللهدر كتاب «الفصول المختاره»، ۱ و نوبختى در «فرق الشيعة»، و اشعرى در «المقالات و الفرق» به تفرّق جامعه شيعى به 14 فرقه بعد از وفات امام عسكرى عليه السلام اشاره مى كنند.
11. تصريح نكردن به اسم حضرت عليه السلام
در حديث مذكور چنين آمده است: «... و لا يحلّ ذكره باسمه حتى يخرج فيملأ الأرض قسطاً و عدلاً كما ملئت ظلماً و جوراً...؛۲و حلال نيست كه آن حضرت عليه السلام را به اسم ياد كنيد تا زمانى كه خروج كند، پس زمين را پر از عدل و داد نمايد؛ همان گونه كه پر از ظلم و جور شده باشد».
درباره تصريح اسم حضرت مهدى عليه السلام و حكم آن، نزد علما از يك جهت اتفاق نظر وجود دارد و آن اينكه به صراحت ذكر كردن اسم امام عصر(عج) نهى شده است، ولى عده اى قائلند كه اين حكم اختصاص به زمان خاص داشته كه تصريح به نام آن حضرت عليه السلام سبب مى شده حكّام جور از ولادت او اطلاع پيدا كرده وى را به قتل برسانند و يا لا اقلّ آن حضرت عليه السلام را اذيت و آزار كنند، و اين مختص به زمان ولادت و مقدارى قبل و بعد از آن بوده است؛ اما در اين زمان كه تصريح به نام حضرت عليه السلام مشكلى ايجاد نمى كند، تصريح نام ايشان اشكالى ندارد.
به نظر مى رسد كه اين تفصيل، اجتهاد در مقابل نصّ است، زيرا در حديثى كه از حضرت عبدالعظيم حسنى عليه السلام نقل شد، امام هادى عليه السلام اين چنين مى فرمايد: «و لا
1.الفصول المختاره، ص ۳۱۸ ـ ۳۲۱.
2.امالى صدوق، ص ۴۱۹.
