محدوده تخییر میان قصر و اتمام نماز ، در حرم امام حسین(ع)

بنا بر نظر مشهور فقهای امامیه ، یکی از جاهایی که مسافر می تواند نمازهای چهار رکعتی را تمام بخواند ، حائر (حرم) [۱] امام  حسین علیه السلام است ؛ امّا در باره محدوده حائر، اختلاف نظر وجود دارد . علّامه مجلسی در این باره می گوید :

 سخنان علمای شیعه ـ که رحمت خدا بر آنان باد ـ در باره محدوده حائر ، مختلف است . یک قول ، این است که حائر ، محدوده ای است که دیوارهای صحن را در بر گرفته است و بنا بر این ، شامل صحن در تمام ابعاد می شود و نیز ساختمان های متّصل به گنبد نورانی و مسجد پشت آن . به قولی دیگر ، حائر ، تنها گنبد شریف [و بقعه زیر آن ]است . قول دیگر ، آن است که حائر ، علاوه بر گنبد ، شامل ساختمان های متّصل به آن نیز می شود ؛ مانند : مسجد و قتلگاه و خزانه و جز آن .

 قول اوّل ، اظهر است ؛ هم به دلیل شهرت داشتن حائر با این اندازه در نزد کربلایی ها که از نیاکانشان فرا گرفته اند ، و هم به دلیل ظاهر سخنان بیشتر علما .[۲] گفتنی است که در احادیث اهل بیت علیهم السلام ، در باره این که مسافر در کدام محدوده ، مخیر بین قصر و اتمام نماز است ، سه تعبیر وجود دارد : در برخی از احادیث ، آن محدوده ، «حرم» [۳] و در برخی دیگر ،«حائر» [۴] نامیده شده و در برخی از احادیث ، چنین آمده است که : مسافر می تواند نزد«قبر امام حسین علیه السلام » ، [۵] نمازهای شکسته را تمام بخواند .

 نکته قابل توجّه ، این است که احادیثی که آن محدوده را با تعبیر «حائر» یا «نزد قبر حسین علیه السلام » یاد کرده اند ، از نظر سند ، معتبر نیستند ؛ امّا سند دو مورد از احادیثی که در آنها تعبیر «حرم» آمده ، صحیح و معتبر است . بنا بر این ، برای تعیین محدوده تخییر ، باید محدوده حرم سید الشهدا علیه السلام را به دست آورد .

 در برخی از احادیث ، حریم قبر امام حسین علیه السلام ، یک فرسنگ در یک فرسنگ ، و در برخی از احادیث ، پنج فرسنگ در چهار فرسنگ ، ذکر شده است ؛ ولی این احادیث از نظر سند ، معتبر نیستند .

 در روایت صحیح حسین بن ثُوَیر از امام صادق علیه السلام ، [۶] فاصله میان شطّ فرات و مزار امام حسین علیه السلام ، «حرم خدا و پیامبر صلی الله علیه و  آله » نامیده شده است .

 به هر حال ، گویا روایت معتبری در دست نیست که محدوده حرم امام علیه السلام را به روشنی مشخّص کند . بنا بر این ، می توان گفت که تعیین محدوده آن ، به عرفْ واگذار شده و همان طور که بسیاری از فقها گفته اند ، قدر مُتیقَّن برای محدوده جواز قصر و اتمام نماز ، داخل بودن در حرم فعلی آن امام است . البته اگر محدوده حرم ، توسعه داده شود ، ظاهرا تا هر جا که حرم نامیده شود ، مشمول احادیثِ تخییر خواهد بود .