برسد، در اين جا خاطر نشان مى كنيم كه ما به مبناى سهل گير در اثبات وثاقت راوى عمل مى كنيم و گرايش به توثيق راويان، گرايش داريم. لذا اسباب مدح و توثيق را در اثبات وثاقت راوى، راحت تر مى پذيريم و حتّى بخشى از اسباب ذمّ و قدح را قادح نمى دانيم و بدين طريق، جنبه توثيق راوى را تقويت مى كنيم، علاوه به اين كه قرائن و روايات بسيارى را براى اثبات وثاقت و مدح راوى مى پذيريم.
گفتنى است اين امارات و قرائن، گاه به تنهايى و گاه در كنار هم، وثاقت راوى و اعتبار او را به اثبات مى رسانند. براى دستيابى به اين قرائن و امارات و اسباب توثيق و مدح، به سخنان مرحوم وحيد بهبهانى مراجعه شود. ۱
بيان علّامه شوشترى در مقدّمه «قاموس الرجال»
علّامه محمّد تقى شوشترى، در تأييد مبناى مشهور (اعتبار خبر موثوق به) نظر خود را اين گونه بازگو مى كند :
حق اين است كه رواياتى كه راويانش «مُهمَل»اند، يعنى در رجال از آنان، نه خوبى و نه بدى اى ذكر شده است، مانند روايتى است كه راويانش در رجال، مدح شده باشند، به هر دو روايت بايد عمل كرد . اصحاب نيز به هر دو عمل مى كرده اند و همين كه راوى خبر، «مجروح» نباشد، مى توان به روايتش عمل كرد و لازم نيست كه حتما «ممدوح» باشد و تنها به روايت «مجروحين» و «مطعونين» عمل نمى شود. البته روايات «مطعونين» هم با قرينه، قابل پذيرش است. ۲
بيان علامه مامقانى قدس سره در «مقباس الهداية»
قبلاً بيان داشتيم كه گذشت زمان و پنهان شدن بسيارى از قرائن و مشتبه شدن واقع، باعث گرديد كه متأخّران، اين اصطلاح ۳ را براى جداسازى روايات معتبر از
1.منهج المقال، ج ۱، ص ۱۷۴ (فوائد الوحيد على منهج المقال).
2.قاموس الرجال، ج ۱، ص ۳۸.
3.منظور، اصطلاح «تنويع چهارگانه سند روايات» است.
