بررسي آسيب تقطيع نادرست در روايات

دکتر محمد علي مهدوي راد ^۱

سيد علي دلبري ^۲

چکيده:

تقطيع، به معناي جدا کردن بخشي از يک حديث طولاني، متناسب با موضوعي خاص است. اين امر هر چند بعد از تدوين جوامع روايي متداول شده و بيشتر خودنمايي مي‌کند، پيش از تدوين جوامع حديثي نيز وجود داشته و آثار و پيامدهاي آن نيز از ديرباز مورد توجه و دغدغه متفكران اسلامي، بويژه حديث‌پژوهان بوده است؛ لکن پاسخ اين پرسش که در برخورد با يک حديث آيا احتمال تقطيع نادرست، آن را ناکارآمد نموده و از اعتبار انداخته است يا خير، در ميان حديث‌پژوهان بحثي به ميان نيامده است. اين نوشتار، با روش توصيفي ـ تحليلي نتيجه مي‌گيرد که احتمال تقطيع نادرست در جوامع حديثي معتبر، مانع تمسک ظهور بدوي آنها نيست و در اينجا اصل عدم با پشتوانه سيره عقلا بر الغاي هر گونه احتمال خلاف ظاهر، حاکم است. مقاله حاضر به منظور بررسي پديده تقطيع، انواع و پيامدهاي آن سامان يافته است.

کليدواژه‌‌ها: تقطيع حديث، آسيب‌شناسي فهم احاديث، فقه الحديث، دراية ‌الحديث و نقد الحديث.

درآمد

شكي نيست كه مهم‌ترين راه دستيابي به احكام و آموزه‌هاي ديني، بعد از قرآن كريم، سنت پيامبر و ائمه عليهم السلام است كه توسط هزاران حديث موجود در كتب متعدد روايي گزارش شده‌ است. با توجه به آسيب‌پذير بودن احاديث، استفاده از اين گنجينه پربها نيازمند طي مقدماتي است كه شناسايي آفات و آسيب‌هاي فهم درست حديث يكي از آنهاست. از اين رو، بررسي آسيب‌ها و موانع فهم حديث ضروري مي‌نمايد. آفات فراواني بر سر راه فهم صحيح حديث قرار گرفته است. ^۳ يکي از آسيب‌هاي بيروني ـ که بر