مطالعات خاورشناسان در موضوع مهدویت

يكى از اتّفاقات دوران معاصر در حوزه مهدويت، مطالعات و مكتوبات خاورشناسان است. آنان با هر انگيزه اى، اين مسئله را بررسى كرده اند و از نگاه خود به تحليل آن پرداخته اند.

مى توان مطالعات خاورشناسى در حوزه مهدويت را از اواخر قرن نوزده ميلادى برشمرد.

خاورشناسانى كه به اين مسئله پرداخته اند، عبارت اند از[۱]: ژوزف گوبينو (۱۸۱۶ - ۱۸۸۲ م)، جيمز دارمستتر (۱۸۴۹ - ۱۸۹۴ م)، هنرى لامنس (۱۸۶۲ - ۱۹۳۷م)، فان فلوتن (۱۸۶۶ - ۱۹۰۳ م)، گلدزيهر (۱۸۵۰ - ۱۹۲۱ م)، ادوارد براون (۱۸۶۳ - ۱۹۲۶ م)، مارگوليوث (۱۸۵۸ - ۱۹۴۰ م)، ميلتون گيب (۱۸۹۵ - ۱۹۷۵ م)، هانرى كربن (۱۹۰۳ - ۱۹۷۸ م)، آنه مارى شيمل (۱۹۳۲ - ۲۰۰۲ م)، ويليام مونتگمرى وات (۱۹۰۹ - ۲۰۰۶ م)، تيتوس بوركهارت (۱۹۰۸ - ۱۹۸۴ م)، توشيهيكو ايزوتسو (۱۹۱۴ - ۱۹۹۳ م)، آن لمبتون (۱۹۱۲ - ۲۰۰۸ م) و برنارد لويس (متولد ۱۹۱۶ م).

آثار خاورشناسان

۱. مهدى از صدر اسلام تا قرن سيزدهم، جيمز دارمستتر، ترجمه: محسن جهانسوز، تهران: كتاب فروشى ادب، ۱۳۱۷ ش.

۲. السيطره العربيه و التشيع و المعتقدات المهديه فى ظل خلافه بنى اميه، فان فلوتن، مترجم: ابراهيم بيضون، بيروت.

۳. العقيده و الشريعه فى الإسلام، ايگناتس گلدزيهر.

بخشى از كتاب به مهدويت اختصاص دارد.[۲]

۴. مقاله «مهدى» در دايرهالمعارف دين و اخلاق، مارگوليوث.

۵. ترجمه كمال الدين به زبان آلمانى، اوجست مولر.

وى مقدمه اى با عنوان «المهديه فى الاسلام» بر اين كتاب نوشته است.[۳]

۶. مَدخل هاى «مهدى» و «غيبت» و «قائم» و «ظهور» در دائره المعارف اسلام، چاپ ليدن هلند (ويرايش دوم / نسخه چاپى و نسخه الكترونيك).

گفتنى است كه امروزه تقريباً در تمامى فرهنگ نامه ها و دائرهالمعارف هاى موضوعىِ تدوين شده در غرب كه به مذهب يا اسلام مى پردازند، به موضوع مهدويت و مهدى و موعود اسلام و امام غايب شيعه، توجّه شده است، كه از اين ميان مى توان به دائره المعارف مذهب (زير نظر ميرچا الياده) و دائره المعارف اسلام معاصر (زير نظرِ جان اسپوزيتور) و فرهنگ دين (مذهب) آكسفورد اشاره كرد.