[ فضيلت خاموشى و سكوت ]
و در فضيلت صَمْت ، در محلّ خود ، احاديث بسيار ۱ ، وارد شده . از آن جمله ، كلينى رضى الله عنه از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرد كه فرمود كه : حضرت لقمان عليه السلام پسر خود را وصيّت نمود كه : يا بُنَىَّ ! اگر گمان كنى كه سخن گفتن ، نقره است ، پس به تحقيق كه ساكت بودن ، طلاست . ۲
و از حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله روايت كرد كه فرمود : زبان خود را نگاه داريد ۳ كه نگاه داشتن زبان ، تصدقّى است كه به خود كرده ايد ۴ . بعد از آن فرمود كه : هيچ بنده اى حقيقت ايمان را نمى شناسد تا وقتى كه زبان خود را محافظت كند . ۵
و از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده كه حضرت مسيح عليه السلام مى فرمود كه : سخنْ بسيار مگوييد به غير از ذكر الهى ؛ زيرا كه جمعى كه بسيار مى گويند ، دل هاى ايشان ، صاحب قساوت است ، امّا نمى دانند . ۶
و از حضرت سيّد السّاجدين عليه السلام روايت كرده كه فرمود : زبان آدمى ، هر صباحْ به ساير جوارح خطاب مى كند كه : چگونه صباح كرده ايد ؟ ايشان مى گويند : صباح ما به خير است ، اگر تو ما را بگذارى . و مى گويند : به جهت رضاى الهى بر ما ترحّم كن . و او را به خدا قسم مى دهند و مى گويند : ثواب و عِقاب ما ، تابعِ كرده هاى توست . ۷
و از آن حضرت ، روايت كرده كه حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود كه : خداى تعالى ، زبان را عذابى مى كند كه هيچ يك از جوارح را نمى كند. پس زبان مى گويد : خداوندا ! مرا عذابى كردى كه ساير جوارح را نكردى. خداى تعالى مى فرمايد كه : از تو ، يك كلمه اى سر زد كه به مشارق و مغارب رسيد و به سبب آن ، خون مردم به حرام ريخته شد و مال مردم ، به حرامى غارت شد . ۸
و برقى رحمه الله در كتاب محاسن و ابن بابويه رضى الله عنه در امالى و ثواب الأعمال ، از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام ، از آباى كِرام خود ، از حضرت امير المؤمنين ـ سلام اللّه عليهم أجمعين ـ روايت كرده اند كه فرمود : تمام خير و خوبى ، در سه چيزْ جمع است. نظر و سكوت و تكلّم. پس هر نظرى كه در او عبرت گرفتن نيست ، سهو است ، و هر سكوتى كه در او فكرى نيست ، غفلت است ، و هر سخن گفتنى كه در او ذكرى ۹ نيست ، لغو است. پس خوشا حال كسى كه نظرش عبرت باشد و ساكت شدنش ، فكرت باشد و سخنش ، ذكر الهى باشد و بر گناه خود گِريد و مردم از شرّ او ايمن باشند . ۱۰
و در امالى ، از حضرت موسى جعفر ، از آباى كِرام[خود] عليهم السلام ، از حضرت امير المؤمنين عليه السلام روايت كرده كه آن حضرت به مردى مى گذشت كه سخنان زياد مى گفت. پس بر سر او ايستاد و فرمود كه : اى مرد ! به تحقيق كه تو املاى نوشته به سوى خداوند خود بر حافظين مى كنى ؛ يعنى آنچه تو مى گويى ، ايشان مى نويسند و بر جناب اقدس الهى عرض مى نمايند. پس تكلّم به چيزى بكن كه به كارت ۱۱ آيد و بگذار آنچه را كه به كارت ۱۲ نمى آيد . ۱۳
و در خصال ، از حضرت امير المؤمنين عليه السلام روايت كرده كه فرمود : هيچ چيز سزاوارتر از زبان نيست به آن كه در زندان ، بسيار بمانَد . ۱۴
و در خصال و ثواب الأعمال ، به سند مرفوع ، روايت كرده كه : زمانى خواهد آمد كه عافيت در آن زمان ، ده جزء باشد : نُه جزء در گوشه گرفتن از مردم و و يك جزء در سكوت . ۱۵
و در خصال ، از حضرت امام جعفر صادق عليه السلام روايت كرده كه از پدر خود عليه السلام روايت فرمود كه حضرت پيغمبر صلى الله عليه و آله فرمود كه : سه چيز ، موجب نجات است : يكى ، آن كه زبان خود را نگاه دارى ؛ ديگر ، آن كه بر گناه خود بگِريى ؛ ديگر آن كه از خانه خود بيرون نيايى . ۱۶
و احاديث در فضيلت صَمْت ، بسيار واقع شده و به آنچه مذكور شد ، در اين مقام ، اكتفا مى كنيم .
1.. الف : - «بسيار» .
2.. همان ، ج ۲ ، ص ۱۱۴ ، ح ۶ .
3.. ب و ج : «نگاه دار» .
4.. ب : «كرده اى» .
5.. همان ، ص ۱۱۴ ، ح ۷ .
6.. همان جا ، ح ۱۱ .
7.. همان ، ص ۱۱۵ ، ح ۱۳ .
8.. همان جا ، ح ۱۶ .
9.. ب : «ذكر» .
10.. الأمالى ، صدوق ، ص ۸۰ ، ح ۴۷ ؛ المحاسن ، ج ۱ ، ص ۵ ، ح ۱۰ ؛ ثواب الأعمال ، ص ۱۷۷ و ۱۷۸ .
11.. الف : «كار» .
12.. الف : «كار» .
13.. الأمالى ، صدوق ، ص ۸۵ ، ح ۵۳ .
14.. الخصال ، ص ۱۴ و ۱۵ ، ح ۵۱ .
15.. الخصال ، ص ۴۳۷ ، ح ۲۴ ؛ ثواب الأعمال ، ص ۱۷۸ .
16.. الخصال ، ص ۸۵ ، ح ۱۳ .
