نگاهی نقادانه به نظریۀ بخت اخلاقی برنارد ویلیامز

نشریه : فصل نامه اخلاق پژوهی

نویسنده : پديدآورنده : حسین عبادتی
پديدآورنده : محسن جاهد
پديدآورنده : حسین اترک

چکیده :

برنارد ویلیامز با جعل اصطلاح «بخت ‌اخلاقی» در پی آن بود تا در تقابل با این ادعا که ارزش اخلاقی مستقل از اوضاع و احوال خارجی و از جمله بخت است، بر این ادعا و انگاره تاکید کند که ارزش‌ها و داوری‌های اخلاقی - تا حد زیادی - منوط و مبتنی بر بخت‌اند. در زندگی روزمرّه، چه‌بسا عاملان اخلاقی به سبب انجام اعمال و ارتکاب رفتارهایی نکوهش یا تحسین شوند ‌که نسبت به آنها - دست‌کم به شکل کامل - کنترلی نداشته‌اند. در واقع، این نکوهش‌ها / تحسین‌ها تا اندازه‌ای به پیامدهای خیر یا شوم / شرّی گره خورده‌اند که به سبب بخت سعید یا سیاه افراد برایشان حاصل شده است و این‌جاست که پای بخت ‌اخلاقی به میان می آید. مسئلۀ بخت ‌اخلاقی از این منظر با مسئولیت اخلاقی نیز ارتباطی تنگاتنگ می‌یابد و این مسئله را پررنگ تر می‌سازد که چرا در برخی مواقع قضاوت‌های ما بر امور خارج از اراده فاعل تعلق می‌گیرد. در این مقاله ضمن طرح و تبیین رویکرد و نظریۀ ویلیامز در باب بخت اخلاقی، به بررسی ونقد آن پرداخته شده است.