جنگ، غيرنظاميان و حقوق بشردوستانه در اسلام

نشریه : ماهنامه معرفت

نویسنده : پديدآورنده : عوض نگهداری

چکیده :

حقوق بشردوستانه يكى از مباحث مهم حقوق بين‌الملل و مورد تأكيد اديان آسمانى بخصوص دين اسلام است. تبيين ابعاد گوناگون اين مسئله، در گسترش اصول حقوق بشردوستانه نقش بسيار سازنده‌اى دارد. تأمين صلح و همزيستى مسالمت‌آميز و بهره‌مندى از اصول حقوق بشردوستانه بين‌المللى، بدون استمداد از دين اسلام ممكن نيست.
در اين پژوهش اصول و قواعد اساسى محدودكننده جنگ در مورد اشخاص، بيان شده است؛ چه اينكه، اسلام براى خود جنگ ـ هرگاه در مواقع ضرورت اتفاق افتد ـ قانون مفصلى بر پايه عدل، رحمت و رعايت حقوق انسانيت تنظيم كرده است. پيامبر گرامى صلى‌الله‌عليه‌و‌آله از قتل زنان و كودكان نهى كرده است، مگر اينكه اين عده مشغول جنگيدن باشند، و حتى حضرت اميرالمؤمنين على عليه‌السلام از سربازان خويش مى‌خواهد حتى اگر زنان دشمن، به شما دشنام دادند و آبروى شما را ريختند، خويشتن‌دارى نماييد و از آسيب جسمى و روحى به آنان خوددارى كنيد.
افراد سالخورده از مصونيت جنگى برخوردارند. بيماران، مجروحان، نابينايان و افراد افليج نيز از مصونيت جنگى بهره‌مند مى‌باشند. «روحانيان و عبادت‌كنندگان» كه از جبهه جنگ بركنار هستند و در كارزار نظامى مشاركت ندارند داراى مصونيت هستند. همچنين نمايندگان و پيام‌آوران و پيك‌ها هرچند از اتباع كشور درگير در جنگ هستند داراى مصونيت مى‌باشند و در نهايت، اسلام درباره «حقوق اسيران» توصيه‌هاى مبتنى بر رحمت و محبت و ايثار نموده است.