باب دوازدهم
اصل: بابُ صِفَاتِ الذَّات
شرح: الصِّفَات، جمع صفت: عوارضى كه محمول شود بر چيزى به واسطه، مثل «عِلْم» كه محمول مى شود بر «زيد» در ضمنِ «ذُو عِلْم». و آنچه را كه محمول شود بر چيزى بى واسطه، اسم مى نامند، مثل ذُو عِلم و عَالِم.
الذَّات: حقيقتِ چيزى. و چون الف لام، براى عهد خارجى است، مراد اين جا، ذاتِ اللّه تعالى است [و] مراد به صفتِ ذاتِ اللّه تعالى، صفتى است كه ثبوت آن براى ذات اللّه تعالى ازلى و دائمى باشد به دوامِ ذات. و به عبارت ديگر، مصداقى نداشته باشد سواى ذات.
و صفتى را كه ثبوتِ آن براى ذات اللّه تعالى حادث و مخصوص باشد به زمانِ وجود فعلى از افعال، صفتِ فعل مى نامند؛ چه مصداق آن، مجموع مركّب از ذات و فعل است و مجموع مركّب از فعل و غير فعل، فعل است. و بيان اين، مى آيد در آخر باب چهاردهم.
يعنى: اين باب، بيانِ صفت هاى ذاتِ اللّه تعالى است. در اين باب، شش حديث است.
[حديث] اوّل
۰.اصل: [عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ، عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ خَالِدٍ الطَّيَالِسِيِّ، عَنْ صَفْوَانَ بْنِ يَحْيى، عَنِ ابْنِ مُسْكَانَ] عَنْ أَبِي بَصِيرٍ، قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللّه ِ عليه السلام يَقُولُ:«لَمْ يَزَلِ اللّه ُ ـ عَزَّ وَجَلَّ ـ رَبَّنَا، وَالْعِلْمُ ذَاتُهُ وَلَا مَعْلُومَ، وَالسَّمْعُ ذَاتُهُ وَلَا مَسْمُوعَ، وَالْبَصَرُ ذَاتُهُ وَلَا مُبْصَرَ، وَالْقُدْرَةُ ذَاتُهُ وَلَا مَقْدُورَ، فَلَمَّا أَحْدَثَ الْأَشْيَاءَ وَكَانَ الْمَعْلُومُ، وَقَعَ الْعِلْمُ مِنْهُ عَلَى الْمَعْلُومِ، وَالسَّمْعُ عَلَى الْمَسْمُوعِ، وَالْبَصَرُ عَلَى الْمُبْصَرِ، وَالْقُدْرَةُ عَلَى الْمَقْدُورِ».