مبانی فهم حدیث از دیدگاه شیخ حر عاملی با تأکید بر کتاب «الفوائد الطوسیه»‏ ‏

نشریه : مطالعات قرآن و حدیث

نویسنده : پديدآورنده : علی محمد میر جلیلی

چکیده :

در راه فهم روایات نیاز به روش صحیح علمی وجود دارد که آن را فقه‌الحدیث می‌نامیم. فهم متون احادیث، بدون توجّه به ‏مبانی مورد نیاز، امکان برداشت غلط و انحراف را در پی خواهد داشت. برای پرهیز از این خطر، تلاش‌های زیادی توسط ‏عالمان اسلامی برای تدوین قواعد و مبانی فهم صحیح از قرآن و روایات صورت گرفت که علم اصول فقه، حاصل بخشی از ‏این تلاش‌هاست. بسیاری از بزرگان حدیث نیز در شرح‌هایی که بر مجموعه‌های روایی نگاشته‌اند، روش و قواعدی به کار ‏برده‌اند که استخراج آن‌ها می‌تواند ما را با شیوه، ضوابط و مبانی فقه‌الحدیث آشنا سازد. یکی از این کتب، کتاب «الفوائد ‏الطوسیة» از شیخ حر عاملی است.
این کتاب با عنایت به شخصیت علمی مؤلّف و تبیین و توضیح روایات مشکل، اهمیّت ویژه‌ای دارد و در آن، نکات و ‏تحقیقات و دقّت‌ها و نیز جواب شبهات و مغالطاتی وجود دارد که در کتب دیگر کمتر یافت می‌شود. در این مقاله، مبانی ‏شیخ حر در راستای فهم حدیث با مطالعه این کتاب به روش تحلیلی ـ توصیفی استخراج و تبیین گردیده است. برخی از این ‏مبانی عبارت‌اند از: اثبات متن، اطمینان از صحّت روایت، تثبیت متن (رفع اضطراب از روایت مضطرب)، تشکیل خانواده حدیث، ‏شناخت مفهوم واژه‌های موجود در روایت، شناخت سبب و شرایط و مورد صدور حدیث، توجّه به سیاق روایت، شناخت پیام ضرب ‏المثل‌های موجود در متن، حل تعارض بین روایات متعارض، توجه به قرآن و روایات دیگر.‏