امام مهدی علیه السلام
ـ في زِيارَةِ النّاحِيَةِ ـ: فَلَئِن أخَّرَتنِي الدُّهورُ، وعاقَني عَن نَصرِكَ المَقدورُ، ولَم أكُن لِمَن حارَبَكَ مُحارِبا، ولِمَن نَصَبَ لَكَ العَداوَةَ مُناصِبا، فَلَأَندُبَنَّكَ صَباحا ومَساءً، و لَأَبكِيَنَّ عَلَيكَ بَدَلَ الدُّموعِ دَما، حَسرَةً عَلَيكَ وتَأَسُّفا عَلى ما دَهاكَ وتَلَهُّفا، حَتّى أموتَ بِلَوعَةِ المُصابِ، وغُصَّةِ الاِكتِيابِ .
ـ از زيارت ناحيه ـ: اكنون كه روزگار ، مرا عقب آورده و تقدير ، مرا از يارى دادن به تو باز داشته و نبوده‌ام تا با جنگجويان با تو بجنگم و در برابر برافرازندگان پرچم دشمنى با تو، بِايستم، پس هر صبح و شام بر تو مى‌نالم و به جاى اشك، از ديده خون مى‌افشانم، از سرِ حسرت و تأسّف بر تو و افسوس خوردن بر گرفتارى‌هايى كه به تو رسيده، تا آن گاه كه از سوز مصيبت و غم فقدانت جان سپارم.
المزار الكبير : ص 501 ح 9
عقل‌محوری
فلا يَسْتَخِفُّ لَهُ عَقْلَهُ وَلَا رَأْيَهُ
ترجمه و شرح
«در راه برآوردن خواهش نفسش، عقل و رأیش را، که مبتنی بر ادراکات متین عقلایی است، خوار و خفیف نمی‌ساخت».
امام علیه السلام پیروی از غرایض شهوانی را با دستورهای عقلی در تنافی و در تعارض می‌داند و پرداختن به تمایلات این غرایض را تنها در صورتی جایز می‌شمارد که با دستورهای عقل و آموزههای دینی مطابقت داشته باشد. توضیح آنکه تمام غرایز و قوایی که خداوند در وجود انسان قرار داده است برای او ضروری و سودمند است. هیچ خصلتی از ویژگیهای انسانی بی‌فایده و زیانبار نیست. محبت جان و مال و تمایل به شهوت و حتی صفاتی چون غضب و کینه و عداوت، که در اخلاق از آن صفات به «صفات رذیله» نام برده می‌شود نیز وجودش برای انسان لازم و در جای خود سودمند است. چیزی که مهم است فراگیری توانمندیِ به‌کارگیری درست این ویژگی‌هاست تا به جای انحراف و گمراهی به خاطر استفادة نابجا از این ویژگی‌ها، در مسیر کمال و سعادت از آن‌ها بهره‌برداری شود. کلید دستیابی به این توانمندی، پیروی از آموزههای دینی و عقلانیت در امور است تا جایی که در حدیث از پیامبر خدا صلی الله علیه وآله عقل، سودمندترین دارایی دانسته شده است.۱
1.. المحاسن: ص۱۷: پیامبر صلی الله علیه و آله: لا مال أعود من العقل.
