شیخ کلینی چراغ عقل را به سوی صراط مستقیم روشن نگه داشت

آیت‌الله جوادی آملی در پیامی به دومین همایش سالانه ستاد گسترش فرهنگ دعا گفت:‌ در جهان هرچه حق و باطل ...

انسان، اختیار و تعیین سرنوشت

حجت‌الاسلام رضا برنجکار با بیان اینکه انسان برخلاف حیوانات و ملائکه، موجودی است که هم شهوت و هم عقل دارد ...

حیا و دین همراه خرد

هرجا عقل باشد، دین و حیا نیز در کنار آن خواهد بود.

تاکید ائمه علیهم السلام برحجیت عقل، بر خلاف نگاه اخباریون

حجت‌الاسلام مجتبی جولایی‌فر، پژوهشگر حوزه علمیه، گفت: برخلاف باور برخی اخباریون، روایات متعدد داریم که بر حجیت حکم عقل تاکید ...

تنها راه کمال عقل

تنها راه کمال عقل

دوست و دشمن!

دوست و دشمن!

تقابل بین حدیث‌گرایان و عقل‌گرایان تقابلی تاریخی است

احمد غلامعلی، استاد دانشگاه قرآن و حدیث با بیان اینکه تقابل بین حدیث‌گرایان و عقل‌گرایان تقابلی تاریخی است که امروزه ...

انواع عقل‌‏

انواع عقل‌‏

حق و کمال عقل!

حق و کمال عقل!

معیار و اساس دینداری عقلانیت است

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی سبحانی با اشاره به روایتی که در عظمت عقل صادر شده بیان کرد: بنا به فرمایش معصوم(ع) ...

پژوهشى در معناى خرد

از نظر اسلام، تنها راه تكامل مادّى و معنوى و سازندگى دنيا و آخرت و رسيدن به جامعه مطلوب و ...

طریق یا اصیل بودن عقل نزد شیخ مفید

تحول علمی شیخ مفید(ره) همواره مورد گفتگو و بحث‏های گسترده‌‏ای بوده است که موافقان و مخالفانی را به دنبال داشته ...

بررسی سندی و دلالی حدیث« ما خلق الله شیئا أبغض الیه من الأحمق...»

درکتاب علل الشرایع روایتی به نقل از امام صادق (ع) وارد شده با این مضمون که «خداوند عز و جل ...

عقلانیت؛ محور منهج علمی امام صادق علیه السلام

رئیس پژوهشکده الذریة النبویة و مدیرگروه فقه خانواده جامعة المصطفی(ص) با بیان اینکه عقل، محور منهج علمی امام صادق(ع) بود، ...

سبک زندگی حضرت زینب(س) اوج عقلانیت بود

استاد تفسیر حوزه علمیه با بیان اینکه خداشناسی، دشمن‌‌شناسی و دنیاشناسی از مهم‌ترین نشانه‌های انسان عاقل در کلام رسول اکرم(ص) ...

تبارشناسی و بررسی حدیث گفتگوی خداوند با عقل (اَقبِل فَاَقبَلَ)

احادیثی با مضمون سخن‌گفتن خداوند با عقل و اطاعتش از خدا، از معصومان(ع) صادر شده است. خداوند در روایات مذکور ...

احتیاط شرط عقل است

امام رضا(ع) در مناظره با شخصی ذندیق، با این بیان که عمل به دستورهای دینی مطابق با عقل است.

آثار به‌کارگیری عقل در نهج البلاغه

واژه «عقل» و مشتقات آن در نهج البلاغه در موارد متعدد به کار رفته است. امام علی(ع) بسیار به بهره­گیری ...

پاداش به تناسب عقل

شخصی عابد که سبب تحیر فرشته ای شد، به دلیل محرومیت از خرد، پاداش کمی دریافت کرد

تبیین فرسودگی قوای عقلی در شماری از سالمندان

طبق حدیثی از امام صادق(ع) افزایش قواى عقلى در انسان تا شصت سالگى امکان پذیر است و از این هنگام، ...

کارکردهای «عقل» در نهج البلاغه

در نهج ­البلاغه مردم به تعقل دعوت شده­ اند و نقش‌ها و کارکردهایی برای عقل ترسیم شده است، اما این ...

سیر تطور دیدگاه های دانشمندان مسلمان دربارۀ مخاطبان اعجاز عقلی قرآن کریم

یکی از مسائل مربوط به اعجاز قرآن کریم، تقسیم معجزات به عقلی و حسی است. اما این تقسیم چگونه به ...

عقل گرایى

در پرتو این حکمت رضوى(ع) عزیزترین بخش و گرامى‌ترین گوهر در وجود آدمى عقل و خرد است. با همه عظمت ...

وحی، معلم عقل است

استاد دانشگاه قرآن و حدیث با تاکید بر اینکه عقل در کنار وحی و سنت، منبع استنباط است، گفت: البته ...

عقل‌محوری

شرح حدیث امام حسن مجتبی علیه السلام 05

عصمت عقل و خطای عقلا

بی ترديد عقل حد مشخصي دارد و (مستقل از ديگر قوا) از درک پاره‌ای امور عاجز است؛ اما محدوده عقل ...

كاركردهای عقل در انديشه كلامی شيخ حر عاملی

شيخ حرعاملی به عنوان يکی از محدثان بنام نيمه دوم قرن يازدهم، در پس چهره حديثی خود متکلمی است که ...

رجعت امكان و ضرورت آن از ديدگاه عقل و نقل

اعتقاد به «رجعت» يكی از مسلّمات مذهب شيعه و مميّزات آن از ديگر فرق اسلامی است كه از زمان پيامبر ...

جامعیت تفاسیر بهره‌مند از قرآن، عقل و روایات

قرآن‌پژوه و استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه تفاسیری جامعیت دارند که توامان از قرآن، عقل و روایات بهره ...

بررسی کاربرد عقل در نقد روایات

عقل زیربنای تمام معیارهای نقد حدیث بوده و در نهایت این عقل است که با اعمال معیارهای دیگر بر سند ...

حکم عقل به ضرورت تعویل کلام خدا بر بیان حجت­ های خدا

نگارنده دیدگاه میرزا مهدی اصفهانی در مورد رابطۀ قرآن با مبیّن را بر پایۀ تعویل قرآن بر منفصل توضیح می­ ...

اعتبارسنجی عقل تأویل‌گرا در روایات تفسیری مجاهد بن جبر

دعوت‌های مکرر قرآن به تدبر، تفکر و تفقه، همه حاکی از این واقعیت است که نیروی ادراک انسان و حاصل ...

بررسی نسبت میان عقل و وحی در معرفت خداوند از منظر روایات اهل‌بیت (علیهم السلام)

نسبت بین عقل و وحی و یا به تعبیر دیگر کارکردهای متقابل عقل و وحی به‌ویژه در حوزۀ معرفت خداوند ...

نقش عقل در فهم لوازم معنای حدیث و گسترش مفهوم آن

عقل از دیدگاه اسلام دارای جایگاه ویژه و والایی است و به عنوان یکی از دو حجت خداوند بر مردم ...

بررسی تطبیقی دیدگاه‌های فیض کاشانی و مجلسی درباره معنای عقل با تکیه ‌بر احادیث شیعه

این پژوهش معنا و کارکرد عقل را از دیدگاه فیض کاشانی و مجلسی مورد بررسی قرار می­دهد. پرداختن به ماهیت ...

نقش عنصر عقلانیت در جریان نهضت عاشورا

عقلانیت گفتاری و رفتاری امام حسین (ع) در نهضت عاشورا، شامل همه اقدامات عملی و سخنان ایشان در مراحل مختلف ...

جايگاه عقل در قلمرو دين

هدف اين مقال، بررسي و تحليل راه‏كارهاي حياتي دين و نقش آن در سرنوشت فردي و اجتماعي انسان و نيز ...

وضعيت مستضعفان فكرى در قيامت

سرنوشت اخروى مستضعفان از مسائلى است كه هميشه درباره اش سؤال شده است. پاسخ به اين سؤال نه تنها موجب ...

روش هاى تربيت عقلانى در «صحيفه سجاديه»

تعليم و تربيت با رشد و كمال انسان و زندگى شايسته او سروكار دارد. از آنجا كه انسان موجودى است ...

جایگاه عقلانیت در مدیریت فرهنگی از نگاه اسلام

در این نوشته تلاش می کنیم تا ضمن تعریف عقل ،فرهنگ ، مدیریت فرهنگی و مدیریت ازدیدگاه اسلام،جایگاه عقل عملی ...

حجیت و عصمت ذاتی عقل

بهره‌گیری هر چه بیشتر از منابع اصیل دین در عرصه استنباط، بستگی به میزان درک ما از آنها دارد. هر ...

جایگاه انسان از منظر عقل و نقل

در این نوشتار، حقیقت انسان و دوساحتی‌بودن وجود او، تجرد نفس و دسترسی به مقامات بلند انسانی در سایه بندگی ...

برای استحکام عقل

برای استحکام عقل چه چیزهایی مفید است؟

دفتر عقل و آیت عشق

كتاب خوب دینی، با صرف نظر از محتوای تبلیغی آن، چه مؤلفه هایی دارد؟ بابایی: اول باید کتاب دینی ...

واکاوی نص‌گرایی در اندیشه علامه محمد باقر مجلسی

از مسائل مهمی که در تاریخ تفکر اسلامی در باره دین‌شناسی مطرح بوده، این است که با چه روشی می‌توان ...

نقد نظریه مادّی گرایان در مورد منابع شناخت

اینکه مادیگرایان، منبع شناخت را فقط حس می دانند، چه ایرادی دارد؟

اسراف، حجاب عقل

اسراف چگونه حجاب عقل و مانع شناخت هاى عقلى و قلبى است؟ و آیا این مانعیت، مربوط به همه مراتب ...

كفر، حجاب عقل

كفر چگونه دیده عقل را نابینا مى كند و مانع شناخت مى گردد؟

موانع غير قابل رفع در شناخت عقلی

موانع غير قابل رفع در شناخت عقلی چیست؟

زنگارهاى آينه عقل

زنگارهاى آينه عقل چیست؟

موانع شناخت های عقلی و قلبی

موانع شناخت های عقلی و قلبی چیست؟

معنا و منزلت عقل در کلام امامیه

این پژوهش به دیدگاه امامیه درباره عقل در پنج سده نخست می پردازد.

خردورزی و شیوه‌های خردپروری در سیرة امام حسین(ع) با تأکید بر واقعه عاشورا

پژوهش حاضر، با هدف تبیین جایگاه خرد و خردورزی در سیره امام حسین(ع) در جریان واقعه عاشورا با شیوه تحلیلی ...

بررسی تطبیقی چیستی عقل در روایات

در نظام روایی محدثان شیعه و اهل سنت بر تعقل تأکید فراوانی شده است. مسئله اصلی نوشتار پیش رو، ابتدا ...

قلمرو ابزار شناخت

آیا با حس می شود همه چیز را شناخت؟ یا با عقل می شود همه چیز را ادراک کرد؟ و ...

قلب و عقل

در پاره اى احاديث ، «قلب (دل)» ، جايگاه عقل و ادراك معرّفى شده، در حالى كه در پاره اى ...

انواع شناخت هاى عقلى

شناخت هاى عقلى چند نوع است؟

نقش تجارت در كاستى و فزونى عقل

آیا تجارت در رشد و نقص عقل اثر دارد؟

توضيحى درباره نقش تجارت در كاستى و فزونى عقل

مراد از عقل در متون روايى، گاه خرد انسانى طبيعى موجود در نوع انسان است كه بدان عقل مطبوع مى ...

آتش بلا و حجاب های عقل

آتش بلا چگونه حجاب های عقل را برطرف می کند؟

دريافت خِرد از خداوند

این جملات در احادیث به چه معناست؟ «عقل عن اللّه » ، «ليعقلوا عن اللّه » ، «يعقل عن اللّه ...

داروى بيمارى هاى عقلى

داروى بيمارى هاى عقلى چيست؟ و پيامبران الهى با کدام دارو آنها را درمان مى کنند؟

پزشک بيمارى هاى عقلى

پزشک بيمارى هاى عقلى کیست؟

نياز عقل و فطرت به وحى در تشخیص خیر و شر

آیا عقل و فطرت برای تشخیص خیر از شر، به وحی نیازمندند؟

تركيب عقل و جهل در انسان

حکمت تركيب عقل و جهل در انسان چیست؟

ویژگی های عقل در احادیث

احادیث، چه ویژگی هایی را برای عقل ذکر کرده اند؟

آفرينش عقل و جهل

با الهام از احادیث، آفرينش عقل و جهل چگونه بوده است؟

جايگاه خِرد

در پاره اى روايات ، «قلب [دل]» جايگاه عقل و ادراك معرّفى شده، در حالى كه در پاره اى ديگر ...

عقل و نقل هر دو در استنباط کلامی نقش دارند

حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر رضا برنجکار، قائم مقام رئیس پژوهشگاه قرآن و حدیث در دومین کارگاه آموزشی مدرسه تابستانی کلام امامیه ...

عقل ما اگر تحت سرپرستی امام قرار نگیرد رشد نمی کند

رئیس فرهنگستان علوم اسلامی در دومین دوره کارگاه آموزشی مدرسه تابستانی کلام امامیه در اصفهان: ولایت امام باید بر ظاهر ...

تجدید چاپ جلد اول مجموعه اخلاق الاهی

جلد اول مجموعه اخلاق الاهی با عنوان «درآمدی بر اخلاق و مباحث خِرد» تجدید چاپ شد.

عقل و عقلانیت، محور اصلی روایات امام رضا (ع)

امام رضا(ع) یکی از امامانی هستند که بیشترین روایات را در خصوص عقل دارند/ توجه به عقل و عقلانیت موضوعی ...

پژوهشى درباره معناى «عقل» و «جهل»

در فرهنگ قرآن و احاديث پيامبر خدا و اهل بيت آن بزرگوار ، واژه هايى كه مردم را به تعقّل ...

كاربردهاى «عقل» به عنوان نتيجه ادراكات انسان

كاربردهاى «عقل» به عنوان نتيجه ادراكات انسان چیست؟

كاربردهاى «عقل» به عنوان منشأ ادراكات انسان

كاربردهاى «عقل» به عنوان منشأ ادراكات انسان چیست؟

عقل در لغت و حدیث

عقل در لغت و حدیث به چه معناست؟

خطر علمِ بدون عقل

خطر علمِ بدون عقل چیست؟

فرق عاقل و عالم

فرق عاقل و عالم چیست؟

عقل مطبوع و عقل مسموع

عقل و علم مطبوع چيست و چه تفاوتى با عقل و علم مسموع دارد، و چرا اگر عقل و علم ...

عقل نظرى و عقل عملى

عقل نظرى و عقل عملى یعنی چه؟

زندگى عقل

آیا عقل حیات و مرگ دارد؟

کاربرد عقل در نصوص اسلامی

عقل در نصوص اسلامی در چه معنایی به کار رفته است؟

معنای خرد در لغت و حدیث

عقل در لغت و حدیث چه معنایی دارد؟

اهمیت خرد در اسلام

خرد در اسلام چه ارزش و اهمیتی دارد؟

نگاه فقه الحديثي به روايات «نواقص العقول»

برخی روايات اسلامی، زنان را نواقص العقول توصیف کردهاند، اين روايات با برداشتها و برخوردهای متعددی مواجه شده است، وموجب ...

«قرآن و خردورزی» روانه بازار کتاب شد

کتاب «قرآن و خردورزی» اثر سیدمحمدعلی داعی نژاد از سوی کانون اندیشه جوان منتشر شد.

خردگرایی در قرآن و حدیث

عقل و جهل از نگاه قرآن و سنّت بررسی می شود.

حدیث آفرینش عقل

آیا حدیث «لمّا خلقُ اللّه العقل ، قال له أقبل فأقبل فقال له من أنا ومن أنت؟ قال...» قابل اعتماد ...

چشم اندازى بر آفرينش عقل و جهل

آفرينش عقل و جهل ، چگونگى تركيب اين دو عنصر متضاد و فلسفه تركيب آنها در انسان، از اصلى ترين ...

جايگاه عقل در معرفت ديني از نگاه امام علي(ع)

تعيين سهم عقل در فهم و معرفت ديني از بعد اعتقادي، اخلاقي، فقهي و حقوقي يكي از بهترين روشهاي شناخت ...

مکتب تفکيک و تفسير اثری

مکتب تفکيک به عنوان مکتبی که مدعی جدايی و تفکيک بين معارف وحيانی و علوم بشری به‌ويژه فلسفه و عرفان ...

باروری عقل از وحی

از جمله ويژگي‌هاي بارز آيات قرآن دعوت مخاطبان به تعقّل، تدبّر و استنتاج است؛ اما در باب استقلال عقل در ...

مبانی حجیت قرآن کریم در نظر مرحوم میرزا مهدی اصفهانی: معرفت عقل و علم

در این گفتار، مطالبی از میرزا مهدی اصفهانی (1303- 1365 ق.) می‌خوانیم. اصفهانی بر این باور است که معرفت خدا ...

آثار و نتايج عقل

ره‌توشه (74)

نتايج و آثار عقل

ره‌توشه (73)

محل ادراک در انسان

بعضی حدیث ها قلب را محل درک و عقل معرفی کرده اند و برخی مغز انسان. کدامیک درست است؟

دريافت خِرد از خداوند

در احاديث متعددى به موضوع «دريافت خِرد (عقل) از خداوند متعال» با جملاتى نظير «عقل عن اللّه » ، «ليعقلوا ...

واجب عقلی پیش از ارسال رسل از دیدگاه مفسران مذاهب

حجیت عقل و گسترۀ آن، از دیرباز مورد مناقشه بوده است. یکی از عرصه های مناقشه، عرصۀ حجیت عقل پیش ...

آفرینش عقل

محتوای برخی احادیث به گونه ای است که نیاز به سند معتبر ندارند مثل حدیث آفرینش عقل

قلب و عقل

در پاره اى احاديث ، «قلب (دل)» ، جايگاه عقل و ادراك معرّفى شده، در حالى كه در پاره اى ...

توضيحى درباره جايگاه خِرد

در پاره اى روايات ، «قلب [دل]» جايگاه عقل و ادراك معرّفى شده، در حالى كه در پاره اى ديگر ...

خرد

خرد نخستين آفريده خداست،آنچه خرد از آن آفريده شده، خرد محكمترين پايه است، نقش خرد در زمينه فضيلتها، نقش خرد ...

حوزه‌ها به احادیث عقلی ائمه(ع) توجه بیشتری داشته باشند

یکی از مراجع تقلید حوزه‌های علمیه را به توجه، تحقیق و تامل بیشتر در احادیث عقلی ائمه اطهار (ع) توصیه ...

مفهوم عقل و حدود کارآیی آن در دو شرح «الکافی»

یکی از مسائل مورد توجه شارحان روایات الکافی تعریف عقل و حدود کارآیی آن است. این توجه به دلیل وجود ...

شاخصه‌های عقلانیت اجتماعی در معارف رضوی

یکی از نعمت‌های منحصر‌ به‌فرد خداوند، عقل است. این نعمت در میان انسان‌ها از چنان جایگاهی برخوردار است که بار ...

عقل زنان از منظر نهج ‏البلاغه

سخنان امام علی (علیه السلام)،‏ نخستین مصداقِ راسخان در علم بعد از رسول اکرم (صلی الله علیه وآله) و آشناتر ...

عقل در منظومه معرفتی علامه مجلسی

علامه مجلسی در هر سه کتاب مهم حدیثی خود یعنی بحار الانوار و مراه العقول و کتاب الاربعین، تقریبا بطور ...

جایگاه عقل

عن مولانا الکاظم علیه السلام : إن لقمان قال لابنه : یا بُنی : اِنّ الدنیا بحرٌ عمیق قد غرق ...

خوش‌فکری

جرعه (10)

تقابل عقل و هوا در کلام امام علی(ع)

بزرگ‌ترین دشمن سعادت و رستگاری آدمی نفس خودبین و هوس‌مدار اوست. این مرتبه از نفس زمینه را برای راه‌یابی اخلاق ...

نسبت عقل و شرع‏

نسبت عقل و شرع براساس ديدگاه‏هاى آيةاللَّه ميرزا مهدى اصفهانى (۱۳۰۳- ۱۳۶۵ قمرى) موضوع اين گفتار است. ميرزاى اصفهانى عقل ...

اولین آفریده

دو روایت متفاوت از پیامبر(ص) نقل شده است: «اول ما خلق الله نوری؛ اولین آفریده ی خداوند نور من است» «اول ...

عقل

هر مكتب و مذهبى، بر يك سلسله «واژگان كليدى» تكيه دارد و ديدگاه‌هاى خود را از طريق آنها بيان مى‏‌كند. ...

عقل‌گرايی شيخ صدوق و متکلم بودن او

عقل و نص دو منبع اصلی برای معارف دينی است. گاهی متفکران با عنوان عقل‌گرايی و نص‌گرايی دسته‌بندی می شوند. ...

چهل حديث « عقل و عاقل »

عقل چيزى است كه با آن، بهشت و خشنودى خداوند مهربان به دست مى‏آيد

مقاله «عقل و جهل در اصول كافی» برای ارائه در كنگرۀ «كلينی» تدوين شد

راوي: مقاله «عقل و جهل در اصول كافی» برای ارائه در كنگره بين‌المللی ثقة الاسلام «كلينی»، توسط «محمد اسفندياری» تدوين ...

عقل و دين و سازگاري آن دو در اصول « الكافي »

واژه هاى «عقل» و «دين» و بحث سازگارى آن دو ، از موضوعات تطبيقى در فلسفه بوده ، يكى از ...

مفهوم عقل دركتاب العقل والجهل اُصول الكافى بانگاهى برشرح ملاصدرا

اثر حاضر، جزء معدود آثارى است كه موضوع عقل در روايات را بررسى كرده و آن را از جنبه هاى ...

جايگاه عقل و مقتضيات آن در اعتباربخشي گفتارهاي ديني

دانشمندان اسلامى، از ديرباز، با درك پديده جعل حديث، در صدد به دست دادن معيارهايى برآمدند تا صحيح حديث را ...

بررسی عقل و عشق در قرآن و روایات

كارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی دانشكده اصول دین تهران به راهنمایی: پهلوان، منصور استاد مشاور: معارف، مجید ۱۳۸۰ ۱۳۵صفحه

تأملی در احاديث نقصان عقل زنان

در بخشى از مقاله «دفاع از حديث ـ۲» كه در شماره سوم مجلّه علوم حديث درج گرديد، دفاعى از احاديث ...

حجیت عقل و حدود گسترده آن از دیدگاه قرآن و روایات معصومین(ع)

مباحث آن عبارتند از: معناى لغوى ‏و اصطلاحى عقل و حجیت، حجیت عقل از دیدگاه ‏قرآن، حدود شناخت عقل در ...

عقل از دیدگاه قرآن، سنت و عرفان اسلامى

این پایان نامه در پنج بخش تنظیم شده است؛ در بخش اول تعاریف لغوى و اصطلاحى عقل آمده است. در ...

حقیقت عقل در فلسفه اسلامی و حدیث

ابتدا بحث از عقل در قوس نزول مطرح شده است ، بدین معنی كه فلاسفه در بحث صدور كثرت از ...

منابع اندیشه مذهبى شیعه

این پایان نامه از سه بخش تشکیل شده است و هر بخش به یکی از قرآن و سنت و عقل ...

ارتباط عقل و دین در قرآن و حدیث

نویسنده به این نتیجه رسیده كه عقل، نیرویى است تشخیص دهنده و ملاك فهم و درك، كه انسان را از ...