راه
یابی به بهترین آیین (۵)
اللَّهُمَّ اسلُك بِيَ الطَّريقَةَ المُثلى، وَ اجعَلني عَلى مِلَّتِكَ أموتُ و أَحيا.
[۱]
در تبیین این فراز نورانی، بیان شد که بهترین راه رسیدن به مقصد انسانیت، پیاده کردن برنامه‌های اسلام در زندگی است، یعنی مقصود از «طریقه مُثلی» همان آیین اسلام است که از خدای سبحان می‌خواهیم ما را هنگام مرگ و زنده شدن در آن قرار دهد.
احتمال دیگر، این است که مقصود از این عبارت، بهترین برنامه از برنامه‌های اسلام برای رسیدن به مقصد باشد، یعنی اسلام، آن شاهراه رسیدن به مقصد است که هر یک از برنامه‌های گوناگون آن، راه‌های کوچک‌تری است که ما را به آن شاهراه می‌رساند.
در دعای ورود به ماه مبارک رمضان که در صحیفه سجادیه نقل شده، می‌خوانیم:
الحَمدُلِلهِ الَّذی حَبانا بِدینِهِ وَ اختَصَّنا بِمِلَّتِهِ، وَ سَبَّلَنا فی سُبُلِ إحسانِهِ لِنَسلُکَها بِمَنِّهِ إلىٰ رِضوانِهِ، حَمداً یَتَقَبَّلُهُ مِنّا، وَ یَرضىٰ بهِ عَنّا، وَ الحَمدُ للّٰهِ الَّذی جَعَلَ مِن تِلکَ السُّبُلِ شَهرَهُ رَمَضانَ.
[۲]
ستایش، خدایى را که دین خود را به ما ارزانى داشت و ما را به آیین خویش (اسلام) اختصاص داد و در راه‌هاى احسان خود در آورد تا با نعمتش، آن راه‌ها را به سوى خشنودى‌اش بپیماییم؛ ستایشى که از ما بپذیرد و به وسیله ی آن از ما خشنود گردد، و ستایش، خدایى را که ماه خود، رمضان، را یکی از راه‌ها[ی رسیدن به رضوان خویش] قرار داد.
عبارت «سُبُلِ إحسانِهِ» به راه‌هاى فرعى شریعت اسلام، یعنى احکام و برنامه‌هاى این آیین اشاره دارد که یکى از آنها، روزه‌دارى ماه رمضان است.
سؤالی که در اینجا مطرح می‌گردد این است که کدام یک از این راه‌های فرعی و برنامه‌های اسلام، بهترین راه است؟ راهی که نزدیک‌ترین راه برای رسیدن به هدف باشد، چه اینکه در مناجات مریدین حرکت به سمت این راه را از خداوند متعال می‌خواهیم:
إِلهي فَاسلُكِ بِنا سُبُلَ الوُصولِ إِلَيكَ، و سَيِّرنا في أقرَبِ الطُّرُقِ لِلوُفودِ عَلَيكَ.
[۳]
خداى من! ما را به راه‌هاى وصالت ببر و از كوتاه‌ترين مسيرهاى بر تو در آمدن، حركت ده.
در پاسخ می‌گوییم:در روایات راه‌های مختلفی برای رسیدن به مقصد و شاهراه اصلی بیان شده است؛ ولی می‌توان یکی از نزدیک‌ترین راه‌ها را راه شهادت در راه خدا دانست. در روایتی از رسول خدا(صلّی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) در این باره آمده است:
فَوقَ كُلِّ ذِي بِرٍّ بِرٌّ حتّى يُقتَلَ الرجُلُ في سبيلِ اللَّهِ، فإذا قُتِلَ في سبيلِ اللَّهِ فليسَ فَوقَهُ بِرٌّ.
[۴]
بالاتر از هر نيكوكارى، نيكوكارى [ديگر] هست، تا آن گاه كه مرد در راه خدا كشته شود. پس چون در راه خدا كشته شد، بالاتر از آن، نيكى‌اى (ارزشى) وجود ندارد.
شهادت در راه خدا، «طریقه مُثلی» و «اقرب الطرق» است. امام خمینی(رحمة‌الله‌علیه) در باره رزمندگان می‌فرمود:
اینها یک شبه ره صد ساله رفتند و یکسره به همه آنچه عرفا و شاعران عارف در طول سالیان متمادی در پی آن هستند، دست یافتند.
و به قول فیض کاشانی تا رسیدن به مقصد یک قدم باقی است و آن، قدم گذاشتن بر روی سر خویشتن است:
پای بر سر خود نِه، دوست را در آغوش آر تا به کعبه وصلش، دوریِ تو يک گامست[۵]
[۱]الصحيفة السجّاديّة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، ص۹۸، الدعاء۲۰.
[۲].الصحیفة السجّادیة، الإمام زین العابدین(عَلَیْهِ‌السَّلامِ)، الدعاء ۴۴.
[۳]
بحار الأنوار، علامه مجلسی، ج۹۴ ص۱۴۷.
[۴]
الكافی، شیخ کلینی، ج۶ ص۶۴ ح۴.
[۵]. دیوان فیض کاشانی، ش ۱۰۱.
