بهترین‌ها و بدترین‌ها از دیدگاه نهج‌البلاغه

تشریح ویژگی‌های بهترین بندگان شایسته و بدترین بندگان خداوند با محوریت خطبۀ ۸۷ نهج البلاغه در ۲۱ گفتار.

کتاب حاضر که بخشی از مباحث اخلاقی مرحوم آیت الله مصباح یزدی است، به تشریح ویژگی‌های بهترین بندگان شایسته و نیز بدترین بندگان خداوند با استناد به فرازهایی از نهج‌البلاغه پرداخته و در ۲۱ گفتار توسط حجت‌الاسلام والمسلمین کریم سبحانی تدوین و نگارش یافته است.

ویژگی‌های بهترین بندگان در این کتاب با موضوعات زیر بیان شده است:

پیکار با نفس، عوامل هدایت، اندوه و ترس از خدا، نشاط و شادی مطلوب، ضرورت اعتدال در حالات نفسانی، نقش شناخت در حالات روانی، بصیرت دوستان خدا، نعمت ذکر خدا، شهوت نکوهیده، رهایی از دلبستگی به دنیا، دوستی با وارستگان، دوری از هوس‌آلودگان، نشانه‌های تشخیص رفتار صحیح، رمز موفقیت دوستان خدا، هدایت دیگران، اخلاص در اندیشه و عمل، اهمیت و عوامل اخلاص، آثار اخلاص، عدالت‌ورزی و حق‌گروی.

در بخش مربوط به بدترین بندگان خدا نیز این مطالب آمده است:

عالم‌نمایان خودپرست، تفسیر به رأی، کوچک شمردن گناهان، به‌خود وانهادگی، عدم هدایت، بدعت، گمراه‌کردن دیگران، ‌شبهه‌افکنی، برتری‌طلبی و شهرت‌طلبی، تحریف معارف قرآن، عوامل انحراف فرد و جامعه، سرسپردگی به شیطان، مراتب سه‌گانه انسان‌ها، غفلت از خدا، ‌سلطه شیطان، قضاوت ناعادلانه،‌ اختلاف در دین، پلورالیسم دینی، خطرات کثرت‌گرایی دینی، پیش‌بینی امیرالمؤمنین درباره انحراف آیندگان، بی‌توجهی به قرآن؛ عامل تفرقه، ضرورت بازشناسی اهل باطل، بدعت‌گروی، کفر، محرومیت از عفو الهی، مفهوم و نمودهای بدعت در صدر اسلام، ضررهای فردی و اجتماعی بدعت، برخورد شدید امیرالمؤمنین با بدعت‌گذاران، نقش بدعت در ایجاد فتنه، نقش متشابهات در فتنه‌انگیزی، حکمت وجود متشابهات در قرآن، جلوه‌های رفتاری ایمان و کفر، مخالفت با احکام الهی، تفاوت بدعت با نوآوری، نوآوری مطلوب در دین، ‌تفاوت بدعت با احکام ثانویه، و تفاوت بدعت با احکام حکومتی.