ناخوشى دست داد . پس گفت : عمو جان ! قبلاً نديده بودم كه با من ، چنين كنى . گمان مى‏كنم كه پدرم به شهادت رسيده است ! پس حسين عليه السلام نتوانست خود را نگاه دارد ، گريست و فرمود : «دخترم ! من ، پدر تو اَم و دخترانم ، خواهران تو اَند ...» .^۱
ظاهراً منبع اصلى اين گزارش ، كتاب روضة الشهداء^۲ است كه صاحب كتاب المنتخب ، آن متن را تعريب كرده است ؛ ولى اين گزارش ، در منابع كهن و قابل استناد ، نيامده است .

3 . دستور خاموشى در شب عاشورا

مشهور است كه در شب عاشورا ، امام حسين عليه السلام دستور داد كه چراغ‏ها را خاموش كنند تا هر كس كه مى‏خواهد ، برود . پس چراغ‏ها را خاموش كردند و همراهان امام عليه السلام شروع به رفتن كردند .
ظاهراً اصل اين ماجرا ، برگرفته از كتاب ضعيف الدمعة الساكبة است كه مطلبى را از كتابى ضعيف‏تر از خود ، يعنى كتاب نور العين ، نقل مى‏كند^۳ و اين گزارش را به سكينه عليها السلام نسبت مى‏دهد كه گفته است :
من در شبى مهتابى ، در وسط چادر نشسته بودم كه از پشت آن ، صداى گريه و شيون شنيدم . دامن‏كشان ، از خيمه بيرون رفتم و ناگهان ، پدرم را ديدم كه نشسته و يارانش دورش هستند . پدرم مى‏گريست و شنيدم كه مى‏گفت : «بدانيد كه با من بيرون آمديد ، چون مى‏دانستيد كه من به سوى مردمى مى‏روم كه با من از دل و زبان ، بيعت كرده‏اند ؛ امّا اوضاع ، كاملاً دگرگون شد ؛ چون شيطان بر آنها چيره گشت و خدا را از يادشان برد ، و اكنون ، جز كشتن من و كشتن هر كه در راه من تلاش مى‏كند ، و نيز اسارت خانواده‏ام پس از غارتشان ، هدفى ندارند . من نگرانم كه شما نسبت به آنچه مى‏دانيد ، خجالت بكشيد . نيرنگ زدن ، در نزد ما اهل بيت ، حرام است . پس هر يك از شما كه دوست ندارد بماند ، برود . شب ، تاريك است و راه ، باز و زمان ، به هنگام . و هر كس به ما كمك كند ، همراه ما در بهشت خواهد بود و از خشم خداى مهربان ، در امان . جدّم پيامبر خدا صلى اللَّه عليه و آله فرمود : «پسرم حسين ، در سرزمين كربلا ، تنها و بى‏كس و تشنه و غريب ، كشته مى‏شود . هر كه به او كمك كند ، به من كمك كرده است و نيز به فرزند او قائم - كه خداوند در فَرَج او تعجيل نمايد - كمك كرده است . هر كس با زبانش به ما كمك كند ، در قيامت با حزب ما خواهد بود» .
به خدا سوگند ، هنوز سخن پدرم به پايان نرسيده بود كه جمعيت ، ده تا و بيست تا ، پراكنده شدند و با او جز 71 نفر نماند . به پدرم نگاه انداختم كه سرش به زير بود . اشك گلوگيرم شد ... .^۴

نمونه‏هايى از متفرّدات منابع متأخّر

اكنون براى نمونه ، به شمارى از گزارش‏هايى كه در منابع متأخّر آمده يا در زبان مرثيه‏سرايانْ شهرت يافته‏اند ، امّا در منابع اصلى ديده نمى‏شوند ، به طور اجمال ، اشاره مى‏كنيم :

1 . فتواى شُرَيح قاضى در باره امام حسين عليه السلام‏

در منابع اصلى،نقش شُرَيح‏قاضى در ماجراى دستگيرى‏و شهادت هانى بن عروه بيان شده است ؛^۱ امّا آنچه شهرت يافته كه وى ، فتواى قتل امام حسين عليه السلام را صادر كرده ، تنها در منابع متأخّر (مانند : تذكرة الشهداء^۲ كه در قرن چهاردهم نگارش يافته) ديده مى‏شود .

2 . نوازش دختر مسلم‏

در كتاب المنتخب، طُرَيحى ، ضمن گزارش رسيدن خبر شهادت مسلم عليه السلام به امام حسين عليه السلام در راه كوفه ، آمده است :
مسلم ، دخترى يازده ساله داشت كه همراه حسين عليه السلام بود . حسين عليه السلام زمانى كه از مجلس برخاست ، به سمت خيمه آمد ، آن دخترك را نوازش كرد و به خود ، نزديك نمود و چون همان گونه كه با يتيمان رفتار مى‏كنند ، به سر و پيشانى او دست كشيد ، به دخترك ، احساس