1.. برای آگاهی از بحثی مبسوط‌تر از «زیادت» ر.ک: «نقد حدیث فقهی اولیه: سازگاری دارقطنی نسبت به صحیحین»، جاناتان ای. سی. براون، نشریۀ مطالعات اسلامی، سال ۱۵، ش۱ (۲۰۰۴)، ص۸ _ ۱۱. Jonathan A.C. Brown, “Criticism of the Proto_Hadith Canon: al-Dāraquṭnī’s Adjustment of the Ṣaḥīḥayn,” Journal of Islamic Studies ۱۵, no. ۱ (۲۰۰۴): ۸-۱۱.

2.. شواهد محدود از بخاری (م ۲۵۶ ق)، مسلم (م ۲۶۱ ق) و ترمِذی (۲۷۹ ق) حاکی از آن است که آنها مفهوم صریح «زیادت» را هم با زیادت در اِسناد و هم با زیادت حرفی در متن مرتبط دانستند (کتاب رفع الیدین فی الصلاة، محمد بن اسماعیل بخاری، تحقیق: بدیع الدین الرشیدی، بیروت: دار ابن حَزم، ۱۴۱۶ ق، ص۱۳۱ _ ۱۳۳). مقایسه کنید با: مقدمة ابن [الـ] صلاح و محاسن الاصطلاح، عثمان بن عبد الرحمن بن الصلاح، تحقیق: عائشة عبد الرحمن، قاهره: دار المعارف، ۱۴۰۹ ق، ص۲۲۹؛ صحیح مسلم، مسلم بن حجاج نیشابوری، قاهره: مکتبة محمد علی الصُبَیح، ۱۹۶۳ م، ج۱، ص۶؛ شرح علل الترمذی، زین الدین عبد الرحمن بن رجب، تحقیق: زین الدین عِتر، [بی جا]، ۱۳۹۸ ق، ۲ جلد، ج۱، ص۴۱۹. دارقطنی (م ۳۸۵ ق) نیز اصطلاح «زیادت» را برای هر دو پدیده به کار می برد («نقد حدیث فقهی اولیه»، براون، ص۳۲). حاکم نیشابوری (م ۴۰۵ ق) به هریک از زیادت تجویزی در متن و زیادت حرفی در متن جداگانه پرداخته است (معرفة علوم الحدیث، حاکم نیشابوری، تحقیق: مُعَظَّم حسین، حیدر آباد: دائرة المعارف، ۱۳۸۵ ق، ص۲۷ و ۵۰). خطیب بغدادی (م ۴۳۶ ق) به هر یک از زیادت در اِسناد، زیادت تجویزی در متن و زیادت حرفی در متن جداگانه پرداخته است؛ هر چند او توجه می‌دهد که آن چه را که من به عنوان زیادت حرفی در متن و زیادت تجویزی در متن شناسایی کرده‌ام، خیلی به هم مرتبط‌اند ( الکفایة فی علم الروایة، خطیب بغدادی، تحقیق: احمد عمر هاشم، بیروت: دار الکتاب العربی، ۱۴۰۵ ق، ص۴۴۹ _ ۴۵۰ و ۴۶۴ _ ۴۶۹). ابن الصلاح (م ۶۴۳ ق) مفاهیم زیادت تجویزی و حرفی در متن را تحت عنوان «المزید فی الأسانید» عامدانه در هم آمیخته است. با این وجود او در فصلی که به احادیث «مُعضَل» اختصاص می‌دهد، به زیادت در اِسناد و زیادت تجویزی در متن به طور هم‌زمان می‌پردازد (، ابن الصلاح، ص۲۲۹، ۲۵۰ _ ۲۵۶و ۴۸۰ _ ۴۸۱). ابن کثیر (م ۷۷۴ ق) از ابن الصلاح تبعیت می‌کند الا این که او پدیدۀ زیادت تجویزی در متن را به کلی نادیده گرفته است (مقدمة ابن الصلاح الباحث الحدیث [فی] شرح اختصار علوم الحدیث، ابن کثیر اسماعیل بن أبی حفص، تحقیق: احمد محمد شاکر، قاهره: دار التراث، ۱۴۲۳ ق، ص۵۲ و ۱۴۶). العراقی (م ۸۰۶ ق) جداگانه به این سه مفهوم می‌پردازد امّا زیادت را تنها به عنوان زیادت حرفی در متن تفسیر کرده است ( التبصرة و التذکرة، زین الدین عبد الحمن بن الحسین العراقی، بیروت: دار الکتب العلمیة، [بی تا]، ۳ جلد در ۲ مجلد، تجدید چاپ از روی چاپ فاس [مراکش]، تحقیق: محمد بن الحسین العراقی الحسینی، ۱۳۵۳ ق، ج۱، ص۱۷۴ _ ۱۷۹، ۲۱۱ و ج۲، ص۳۰۶ به بعد). السخاوی (م ۹۰۲ ق) از او تبعیت کرده و الصنعانی (م ۱۱۸۱ق) استدلال می‌کند که بحث زیادت تجویزی در متن و زیادت در اِسناد خطا بوده است؛ زیرا دو مسئلۀ کاملاً متمایز از هم هستند (فتح المُغیث، شمس الدین السخاوی، تحقیق: علی حسین علی، قاهره: مکتبة السُّنّة، ۱۴۲۴ ق، ۵ جلد، ج۱، ص۲۱۹؛ توضیح الأفکار، محمد بن اسماعیل الصنعانی، تحقیق: محمد محیی الدین عبد الحمید، بیروت: دار إحیاء التراث العربی، ۱۳۶۶ ق، ۲ جلد، ج۱، ص۳۳۹). ابن حَجَر (م ۸۵۲ ق) به هر سه نوع افزودن تحت پوشش «زیادت» پرداخت ( النکت علی کتاب ابن الصلاح، ابن حجر عسقلانی، تحقیق: مسعود عبد الحمید العَدَنی و محمد فارِس، بیروت: دار الکتب العلمیة، ۱۴۱۴ ق، ص۲۸۱ _ ۲۹۰.