حب دنیا، دلبستگی به مال و اموال و دنیاپرستی، مذموم است اما استفاده معقول از دنیا و مواهب مادی برای رسیدن به کمالات معنوی نه تنها مذموم نیست، بلکه حب آخرت نیز شمرده میشود. قرآن مال را وسیله قوام حیات میشمرد و میفرماید:
(وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُمُ الَّتِی جَعَلَ اللهُ لَكُمْ قِیاماً)۱ .
امام صادق علیه السلام فرمود:
به راستى شیطان، آدمىزاده را در هر چیزى مىچرخاند (تا او را گمراه كند) و چون از او درماند، با پول و مالِ دنیا جلو او را سخت مىبندد و گردن او را مىگیرد۲.
امام علی علیه السلام میفرماید:
من أحبّ الدّینار و الدّرهم فهو عبد الدّنیا؛
هر كس دینار و درهم را دوست بدارد، بنده دنیاست۳.
پس حبّ مال میتواند حجاب دل و منشأ گناهان زیادی از جمله حرامخواری، خودفروشی و... شود.
غفلت و جهل
جهلها و غفلتها، نسیانها و سستیها در اعمالِ اراده، انسان را از مسیر درست منحرف کرده و موجبات سقوط و انحطاط او را فراهم میآورند. خداوند در قرآن میفرماید:
بسیاری از جنیان و آدمیان را برای دوزخ آفریدیم؛ زیرا دلهایی دارند که با آن حقایق را دریافت نمیکنند و چشمانی دارند که با آنها نمیبینند و گوشهایی دارند که با آنها نمیشنوند. آنان همانند چهارپایان بلکه گمراهترند. آری، آنها همان غافلماندگان اند»۴.
در آیات دیگر، عامل نهایی بدبختی و انحراف افراد، غفلت از خدا معرفی شده است که همانند حجابی بر دلهایشان افکنده میشود ۵.
یکی از علل مهم ناسپاسی در برابر نعمتهای خدا، نادانی و غفلت است. امیر المؤمنین علیه السلام میفرماید:
کسی که غفلت بر او چیره شود، قلبش میمیرد»۶.
و نیز فرمود:
آن کس که وضع روزگار را بشناسد از آمادگی برای سفر آخرت غافل نمیشود»۷.
و طبق سخن مولای متقیان علیه السلام استمرار و یاد خدا آثار غفلت را از بین میبرد:
1.نساء / ۵
2.الکافی، ج۵، ص۲۳۱
3.الحیاة، ج۴، ص۶۶
4.اعراف / ۱۷۹
5.مانند: ق / ۳۲، نحل / ۱۰۸، کهف / ۲۸
6.غرر الحکم، ج۵، ص۲۹۳
7.میزان الحکمه، ج۳، ص۲۲۸۵