أَنْتَ مَحْقُوقٌ أَنْ تُخَالِفَ عَلَی نَفْسِکَ، وَأَنْ تُنَافِحَ عَنْ دِینک^۱.
در این بیان حضرت به مخالفت با نفس و چشم‌پوشی از لذایذ از طرفی، و محافظت و مراقبت همه جانبه از دین از طرف دیگر، فرمان داده است.
اما روایات معصومین علیهم السلام خبر از وقوع زمانی می‌دهند كه در آن كژی‏ها‏ و انحرافات به حریم دین نفوذ می‌کنند و ارزش‏ها‏ را دگرگون می‌سازند. این دگرگونی‏ها‏ در آن دوران _ كه در روایات از آن تعبیر به آخر الزمان شده است _ در شدیدترین صورت خویش جلوه می‌كنند. مولای متقیان در عبارتی نورانی و در مقام تشبیه می‌فرمایند:
أَیهَا النَّاسُ، سَیأْتی عَلَیکُمْ زَمَانٌ یکْفَأُ فِیهِ الْإِسْلاَمُ، کَمَا یکْفَأُ الْإِنَاءُ بِمَا فِیهِ^۲.
حضرت علی علیه السلام اسلام را در آن دوران به ظرفی واژگون تشبیه می‌كند كه هر چه در آن است ریخته می‏شود. این‌ها همه، خبر از شرایطی سخت و مشقت آور می‏دهد. آن چه در آن عصر، بیش از هر چیز به نجات و فلاح انسان كمک می‏كند، شناخت انحرافات و ناراستی‏ها‏یی است كه در لباس حق جلوه كرده‏اند. حرام‌هایی كه به نام حلال عرضه می‌شوند و توجیهاتی كه از گناهان، پاداش و ثواب می‌سازند.
حضرت علی علیه السلام به عنوان مظهر حقیقت و عدالت و دل‌سوزترین افراد به هدایت و رستگاری مردم، در میان سخنرانی‏ها‏ و موعظه‏ها‏ی خویش، آخر الزمان و ویژگی‏ها‏ی آن را بیان فرموده است. شریف رضی قسمتی از آن‌ها را در نهج‌البلاغه گردآوری كرده است كه هم چون آبی گوارا در بیابانی گرم و مهلك، حیات‌بخش است. شارح متعزلی ‏مذهب نهج ‌البلاغه، آینده‏نگری حضرت را در این مقوله معجزه و بی نظیر می‌داند و نقل می‌كند كه هیچ یک از اصحاب پیامبر صلی الله علیه و آله در این باب سخنانی این چنین بیان نكرده‏اند ^۳.
سعی نگارنده بر این است كه با تتبعی متقن و فراگیر، سخنان حضرت علی علیه السلام را در رابطه با ارزش‏هایی كه در آخر الزمان دگرگون می‌شود و جای خویش را به ضدارزش‏ها‏ می‌سپارند، به صورت موضوعی گردهم آورد و مورد بحث و پژوهش قرار دهد. امید است كه با تأمل در كلام حضرت، كه به حق «فوق كلام المخلوق و دون كلام الخالق» است به شناخت حقیقت ارزش‌های والای اسلام نایل شویم.

1. معنای لغوی و اصطلاحی واژه «آخر الزمان»

به بخش پایانی هر مجموعه، آخر و بر وقت، خواه کم و یا زیاد باشد، زمان می‏گویند ^۴. آخر الزمان در كتب لغت به دوره آخر و روزگاری كه در آن حوادث