دگرگوني ارزش‏ها در آخر الزمان از ديدگاه « نهج‏ البلاغه » - صفحه 195

نمونه‏ها‏یی از توجیهات نادرست در این كلام، به عنوان مصادیق و شاهد مثال نقل شده است كه برای تبیین بیشتر نگاهی اجمالی به آن‌ها می‌افكنیم:
«در آن دوره، مردم حرام خدا را با استناد به شبهاتی بی اساس و دروغین، حلال می‏شمارند. و به این بهانه از كسب حرام احتراز نمی‌كنند. از آن جا كه خود را پیروان دین می‌نامند و همواره با استفاده از نام دین برای خویش كسب منفعت كرده‏اند. هیچ گاه به مقابله علنی با فرامین الهی بر نمی‌خیزند بلكه فقط با توجیه ناصحیح عمل خویش آن را مبتنی بر دین معرفی می‌كنند. آسیب‏ها‏یی كه این توجیهات به دنبال دارد فقط منحصر به شخص خطا كار نیست، بلكه باعث پدید آمدن بدعت در دین می‌شود، چرا كه دیگر افراد جامعه نیز از آن‌ها پیروی می‏كنند. پس این دگرگونی ارزشی یک دگرگونی در ابعاد فردی و اجتماعی است. سپس حضرت در ادامه به بیان مصادیق آن می‌پردازند: شراب را كه باعث مستی است به این بهانه كه آب جو است حلال می‌شمرند. آیا می‏شود كه با تغییر الفاظ، موضوع و حكم را عوض كرد؟ رشوه كه باعث فساد در جامعه می‌شود به نام هدیه رواج پیدا می‌كند و از همه شایع‌تر كه در زمان ما نیز رایج است، صحیح جلوه دادن رباست. ربا را نوعی خرید و فروش قلمداد كرده و حكم به صحت آن می‌دهند. اگر به نظام‏های اقتصادی در حال ترقی نگاهی بیفكنیم، درمی‌یابیم كه نگاه آن‌ها به مقوله ربا موافق احكام اسلام است. آن‌ها به تجربه دریافته‏اند كه شیوع ربا در جامعه، مناسبات صحیح اقتصادی را بر هم می‌زند، مانع تولید كار در جامعه می‌شود و در یک جمله نظام اقتصادی را فلج می‌كند. حال كه خداوند از روی لطف، منع ربا را به عنوان یک حكم به جهت رشد و پیشرفت نظام اقتصادی برای مسلمانان تشریع فرموده است، به واقع دور از انصاف دینی است كه به نام دین آن را زیر پا بگذاریم» ۱.

راه هموار است و زیرش دام‌هاقحطی معنا میان نام‌ها
لفظ‌ها و نام‌ها چون دام‌هاستلفظ شیرین دیگ آب عمر ماست

شعله‌ور شدن آتش جنگ در میان مسلمانان

آن چه در روابط میان مسلمانان یک ارزش تلقی می‌شود صلح و دوستی و پرهیز از نزاع و كشمكش است. قرآن مؤمنان را به اصلاح بین یكدیگر و دوستی دعوت نموده است ۲. اما در آخر الزمان آتش جنگ در بین مسلمانان شعله‌ور می‌شود:
أَتَّی تَقُومَ الْحَرْبُ بِکُمْ عَلَی سَاقٍ، بَادِیاً نَوَاجِذُهَا، ممْلُوءَةً أَخْلاَفُهَا، حُلْواً رَضَاعُهَا، عَلْقَماً عَاقِبَتُهَا۳.
این كلام حضرت علی علیه السلام در نهج‌البلاغه هم بیانگر شدت زیاد جنگ‏ها‏ست و هم این كه در ابتدا جنگ‏ها‏ خود را شیرین و دل‌نشین می‌نمایانند، اما وقتی آتش جنگ شعله‌ور شد ثمره‌ای جز

1.ترجمه و تفسیر نهج ‌البلاغه، جعفری، ج۲۶، ص۲۹

2.حجرات / ۹؛ نساء / ۱۱۴

3.نهج‌ البلاغه، خطبه ۱۲۸

صفحه از 198