دانشگاههاى مالزى

دانشگاهى كه در آن مستقر بودم و يک هفته در آن زندگى كردم UTM نام داشت.
دوست عزيزم آقاى حسن بان كه در رشته بانكدارى اسلامى در مقطع ارشد تحصيل مى‏كرد، یک رتبه‏بندى را كه در دو سال اخير درباره اين دانشگاه انجام شده است برايم فرستاده است.
^۱
دانشگاه UM مانند دانشگاه تهران، از دانشگاههای قديمی مالزی است. دانشگاه UKM هم به دانشگاه ملی معروف است. USM را دانشگاه علوم پايه، دانشگاه UTM دانشگاه فنی و دانشگاه UPM به عنوان دانشگاه پادشاهی معروف است. ^۲
در دانشگاه UTM حدود 21000 دانشجو تحصیل میکنند که از این تعداد، 14000 نفر در مقطع کارشناسی مشغولند؛ 5700 نفر کارشناسی ارشد و1300 نفر دانشجوی دكترى هستند. كارمندان دانشگاه حدود 5000 نفر هستند كه تحصيلات آنها از ليسانس به بالاست و تعداد هيئت علمى 4300 نفر است كه نسبت خوبى بين استاد و دانشجو وجود دارد مثلاً گروه عمران 112 هيئت علمى داشت كه 8 نفر استاد تمام بودند . بودجه سالانه دانشگاه طبق آماری که در سايت آن آمده است، 280 ميليارد تومان است.
دانشگاه UTM شعبه‏اى هم در كوالالامپور دارد. يكشنبه 14/6/89 مسابقه حفظ و قرائت قرآن دانشجويان در آنجا به عنوان حركت تازه‌ای كه توسط رايزن علمى برگزار مى‏شد، قابل تقدير بود. نحوه برگزارى و انتخاب برندگان اعتراضاتى را همراه داشت و يكى از خواهران به شدت اعتراض مى‏كرد. بنده پيشنهاد يک جایزه سفر عمره را دادم؛ آقاى عابدى قبول كرد كه از طرف نهاد رهبرى يک نفر با قرعه کشی انتخاب و به عمره اعزام شود. من دعا میكردم که آن خانم برنده شود چون هيچ چيز غير از اين، آتش اعتراض او را خاموش نمى‏کرد. در قرعه كشى اتفاق عجيبى افتاد؛ كودكى را برای قرعه‏كشى آوردند و او دو كاغذ را برداشت! هر چه به او گفتیم كه يكى كافى است، قبول نکرد و بالاخره ما تسليم شدیم و دو قرعه را خوانديم. يكى از آنها نام آن خانم بود!
جزئيات سفر را رها و چند نكته از دانشگاه UTM كه مشاهده كردم بيان میكنم. اين نكته‏ها به نظرم در همه دانشگاههاى مالزى مشترک است.
بیشتر دانشجويان ایرانی اظهار مى‏داشتند که سطح علمى اساتيد مالزی ضعيف است. این به خاطر آن است که دانشجویان با سيستم انگليسى درس خوانده بودند و آن سيستم، بيشتر پژوهش محور است. ضعف اساتيد از طرفی و قوت بينه علمى دانشجويان ايرانى بویژه در مقطع دکتری باعث شده بود كه پيشنهادات خوبى از طرف دانشگاه به ایشان داده شود. گرچه دانشجويان از وضعيت علمى اساتيد گله‏مند بودند و در اين نظر اتفاق داشتند، امّا از سوى ديگر همه اتفاق داشتند كه امكانات دانشگاه بسيار زياد و حتى بيش از نياز است. در يک مركز تحقيقات مربوط به فيزيك، در فضايى حدود 40 متر، حدود 10 ميليارد تومان ابزار وجود داشت كه فقط دو نفر دانشجوى مربوط به آن رشته در آنجا مشغول تحقيق بودند. يكى از آنها كه ايرانى بود مى‏گفت از اين دستگاه در تمام ايران پنج عدد داريم در حالى كه در اين دانشگاه به همين تعداد يا بيشتر از آن وجود دارد.
يكى از مراكز تحقيقاتى را به نام ابوعلى سينا نام گذارى كرده بودند و شرح حال او و بعضى دانشمندان را در تابلوهايى نصب كرده بودند. در کنار آنها، تابلويى مربوط به صاحب كتاب صحيح بخارى بود كه من تناسب آن را با بقيه متوجه نشدم!
معمارى دانشگاه به گونه‏اى بود كه مسجد محور بود و بقيه ساختمانها به صورت حلقه‏اى دور مسجد بود.
دانشجويان خارجى به اينترنشنال‏ها معروفند و من از دانشجويان ايرانى اين واژه را شنيدم؛ در صحتبى كه با آنها کردم، گفتم چرا در ايران دانشجوى خارجى نداريم و استقبال نمى‏شود؟ علت را عدم ارائه دروس به زبان انگليسى مى‏دانستند.
اضافه كنم سياستى كه در دانشگاههاى مالزى در حال جريان است و زبان انگليسى به عنوان زبان بين المللى مورد استفاده است، تابع سياست كلى ديگرى است كه ماهاتیر محمد اجرا كرده است. او میگوید:
ما مى‏توانيم در مالزى فقط به فكر شكست همسايه ابر قدرتى مثل چين باشيم و همواره در حال جنگ باشيم؛ ما دو گزينه داشتيم: خارجى‏ها با تكنولوژى خود كشور ما را صنعتى كنند يا خودمان توسعه پيدا كنيم. از آنجا كه 30 _ 40 سال طول مى‏كشد تا يكى از اين تكنولوژيها را بياموزيم، پس گزينه اول را انتخاب كرديم. قرار نيست تكنولوژى در سياست وارد شود.
ما در مالزى اراده كرديم هر چه كه خوب بود از شرق و غرب بگيريم .اين سياست در زمانى اتخاذ شد كه كشورهاى تازه استقلال يافته مى‏خواستند از شرّ خارجيان راحت شوند و شركتها را ملى نمايند، اما مالزى بر عكس عمل كرد . اين اصلى است غير قابل گريز كه ما بايد با كشورهاى ديگر و حتى با قدرتهاى بزرگ در تعامل و ارتباط باشيم... .
در دانشگاه UTM نه دانشجو سالارى است و نه استاد سالارى؛ فقط منفعت سالارى و رتبه سالارى بود. مسئولان دانشگاه به فكر اين بودند كه دررتبه‏بندى جهانى دانشگاهها، پله‏هاى ترقّى را طى كنند.
برپايى دانشگاه با انگیزه مالی بود. معاون دانشجويى مى‏گفت در اينجا همه چيز بايد با اجازه من باشد حتى براى مراسم مذهبى و اجتماعى و فرهنگى بايد پروپوزال داد و آن را رعايت كرد.
آن شب قدر فراموشم نمی‌شود كه ساعت 30: 11 شب، مراسم را تعطيل كردند و گفتند طبق جدول زمان‌بندی، این برنامه تا همين ساعت است!
در دانشگاه، اثرى از سلف سرويس و نوشابه و سالاد و گپ و گفت دانشجويى نبود. اصلاً سلف وجود نداشت شركت‏هاى خصوصى با حالت رقابتى به توزيع غذا میان دانشجويان مى‏پرداختند و قيمت‏ها هم مناسب بود. اینجا بود که یاد دانشجوها در ایران افتادم!
در دانشگاه UTM دانشجويان مالايى كه در مقطع ليسانس باشند حق ندارند منزل اجاره كنند بلكه بايد در خوابگاه زندگى كنند.
به گفته يكى از دانشجويان دكترى موضوع رساله‏اى كه انتخاب مى‏كنند به گونه‏اى است كه نباید استاد اطلاع زيادى از آن داشته باشد زیرا در غیر این صورت استاد نوآورى نخواهد داشت و تنها مسير را مشخص میکند.
همه ساله صاحب نظران زیادی از كشورهاى مختلف به این دانشگاه دعوت مى‏شوند و سخنرانى مى‏كنند که دانشگاه، افزون بر هزينه رفت و آمد آنها، مبلغ دیگری نیز به آنها پرداخت می‌کند. در دانشگاه هر گروه از دانشجويان نمايندگانى داشتند. دانشجویان ايرانى‏ كه بيشترين جمعيت دانشجوى خارجى را با ركورد 1200 نفر به خود اختصاص میدادند، 7 نماينده داشتند.
اگر دانشجويى تخلف داشته باشد، موقع تسويه‏ها با او برخورد مى‏كنند. به عنوان مثال اگر دانشجويى اتومبیلش را در پاركينگ اساتيد پارک كند، با توجه به برچسب و كُد روى ماشين شماره او يادداشت مى‏شود و موقع فارغ التحصيلى جريمه مى‏شود!
پايان نامه‏ها توسط نرم‏افزار «دروغ سنج» ^۳ كنترل مى‏شود كه تبليغ اين نرم‏افزار در صفحه اول سايت UTM با عنوان Plagiarism detection software آمده است.
من از ابتدای ورود به دانشگاه، شوق عجيبى برای بازدید از بخش‏هاى اسلامى دانشگاه داشتم. فعالیتهای این بخش‌ها در دانشكده تمدن اسلامى تجلى كرده بود، اما با توجه به فضای سکولاریسمی که به نظر میرسید در آنجا حاکم است، متأسفانه مى‏توان گفت سرمايه‏گذارى خوبى براى اين دانشكده نشده بود.