شرط پذیرش روایت (در تفسیر) همراه بودن آن با قراینی است که بر صدق آن گواهی دهد؛ قراینی چون «وجود روایت در منبع معتبر»، «شهرت راوی به راستگویی و امانت‌داری»، «استواری و سلامت متن»، «عدم مخالفت با مبانی مسلّم عقلی یا شرعی». حال، روایتی ضعیف السند و یا مرسل، اگر سایر شرایط قبول را دارا باشد، مورد قبول قرار می‌گیرد و ارسال آن مانع از قبولش نمی‌شود. ۱
با این توضیح، بر اساس دیدگاه آیةالله خویی و آیةالله معرفت در غیر فقه، اعم از روایات اعتقادی، تفسیری، تاریخی نیز با وجود قراین صدق در خبر واحد، می‌توان آن را حجت بدانیم. در باره روایت حفص نیز این مطلب صادق است که بررسی می‌شود:
بررسی سندی روایت
در سند کلینی، محمد بن قاسم و محمد بن سلیمان، مجهول هستند، لکن مازندرانی با تشخیص تصحیف، سند را «علیّ بن ابراهیم، عن أبیه و علیّ بن محمّد، عن القاسم بن محمّد، عن سلیمان بن داود، عن حفص..» ذکر کرده است.۲ شواهد متعدد، تشخیص وی را تأیید می‌کند؛ همچون تناسب آن با دیگر اسناد روایات حفص در الکافی، تناسب آن با برخی از اسناد تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم و تناسب آن با سند صدوق که علاوه بر حفص، «قاسم بن محمّد و سلیمان بن داود» نیز در سند وی وجود دارند؛۳ لذا راویان دو سند عبارت‌اند از:
الف) راویان مذکور در سند کلینی
علی بن إبراهیم قمی: ثقه، معتمد و صحیح المذهب،۴
ابراهیم بن هاشم قمی: سید بن طاووس بر وثاقت وی ادعای اجماع کرده و آیةالله خویی این ادعا را کاشف از توثیق برخی از متقدمان دانسته و این در اثبات وثاقت وی کافی است.۵ نام او در اسناد تفسیر منسوب به علیّ بن إبراهیم ذکر شده و بنا برگفته شیخ حر عاملی، علی بن ابراهیم راویان روایات تفسیرش را توثیق کرده که ابراهیم بن هاشم
1.التفسیروالمفسرون، ج۲، ص۳۱-۳۳؛ آسیب شناسی..، ج۱، ص۵۸-۶۰.
2.. «عَلِیُّ بنُ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ أَبِیهِ وَ مُحَمَّدِ بنِ الْقَاسِمِ، عَنْ مُحَمَّدِ بنِ سُلَیْمَانَ، عَنْ دَاوُدَ، عَنْ حَفْصِ بنِ غِیَاثٍ..» (الکافی، ج۲، ص۶۲۸؛ شرح الکافی، ج۱۱، ص۶۲).
3.. الکافی، ج۱، ص۳۵، ۴۶و ج۲، ص۷۷؛ تفسیرالقمی، ج۱، ص۲۹، ۱۹۶؛ الأمالی للصدوق، ص۶۲؛ فضائل الأشهرالثلاثة، ص۸۷.
4.. رجال النجاشی، ص۲۶۰.
5.. فلاح السائل، ص۱۵۸؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۶.
