می‌شود.۱ لذا آیةالله خویی تصریح کرده که اشکال در وثاقت وی شایسته نیست؛ زیرا نجاشی و علی بن ابراهیم او را توثیق کرده‌اند۲
حفص بن غیاث: عامی و دارای کتاب معتمد است.۳ در عدة الاصول تصریح کرده که امامیه به روایات حفص بن غیاث، و غیاث ابن کلوب و غیر این‌ها از راویان عامه که از ائمه علیهم السلام نقل کرده‌اند و ائمه علیهم السلام روایات آنها را انکار نکرده باشند و نزدشان روایاتی خلاف روایات عامه نباشد، عمل کرده است. لذا آیةالله خویی عدالت مورد اعتبار راوی را وثاقت و احتراز از کذب دانسته؛ هرچند که مذهبش غیر از امامیه و در عمل فاسق باشد؛ لذا حفص را ثقه دانسته است.۴ جایگاه روایات حفص در کتب أربعه نیز بیانگر اعتماد مشایخ ثلاثه به روایات اوست: در الکافی 33روایت، در الفقیه یازده روایت و در التهذیب و الإستبصار، سی و نه روایت از او نقل شده است.۵
احتمال تقیه
این اشکال به دلیل موافقت روایت حفص با روایات اهل سنت است.۶ پاسخ: اول، شیخ صدوق در صورت احتمال تقیه، مفاد آن را به عنوان یکی از باورهای إمامیه بیان نمی‌کرد؛ دوم، روایت حفص، در تفسیر منسوب به علی بن ابراهیم (سه بار)، الکافی و تفسیرالعیاشی نقل شده، فیض کاشانی، سید هاشم بحرانی، حر عاملی، علامه مجلسی، حویزی، قمی مشهدی نیز این روایت را نقل کرده و هیچ کدام به «تقیه» اشاره نکرده‌اند.۷ شیخ حرعاملی در ذیل روایت حفص نوشته است:
وَ رُوِی فِیهِ أَحَادِیثُ کَثِیرَةٌ جِدّاً فِی هَذَا الْمَعْنَی.۸
سوم، شیخ مفید و سید مرتضی در مقام نقد این دیدگاه، اشاره‌ای به مسأله تقیه نداشته‌اند. چهارم، اساسا در این روایت، موافقت آن با عامه را نمی‌توان ملاکی در تضعیف
1.. همان، ج۱، ص۴؛ وسائل الشیعة، ج۳۰، ص۲۰۲؛ معجم رجال الحدیث، ج۱، ص۴۹و ۵۰.
2.. معجم رجال الحدیث، ج۸، ص۲۵۸.
3.. الفهرست، ۱۵۸.
4.. عدةالاصول، ج۱، ص۱۴۹؛ معجم رجال الحدیث، ج۶، ص۱۴۹و۱۵۱.
5.. الکافی، ج۱، ص۳۵، ۴۶، ۴۷؛ تهذیب الأحکام، ج۱، ص۱۷۷، ۲۳۱؛ الإستبصار، ج۱، ص۲۶، ۱۵۲، ۱۸۰.
6.. قاموس قرآن، ج۷، ص۴۷.
7.. تفسیرالقمی، ج۱، ص۶۶ و ج۲، ص۲۹۰ و ج۲، ص۴۳۱؛ الکافی، ج۲، ص۶۲۹؛ تفسیرالعیاشی، ج۱، ص۸۰؛ و ر.ک: «اعتماد شیخ صدوق به حدیث شاذ در مسأله نزول قرآن».
8.. همان، ج۱۰، ص۳۱۶.
