۲. أَ لَمْ تَرَ إِلَی الَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيَارِهِمْ وَ هُمْ أُلُوفٌ حَذَرَ الْمَوْتِ فَقَالَ لَهُمُ اللهُ مُوتُوا ثُمَّ أَحْيَاهُمْ إِنَّ اللهَ لَذُو فَضْلٍ عَلَی النَّاسِ وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لاَ يَشْکُرُونَ؛۱
آیا از [حال] کسانی که از بیم مرگ از خانههای خود خارج شدند، و هزاران تن بودند، خبر نیافتی؟ پس خداوند به آنان گفت: «تن به مرگ بسپارید» آن گاه آنان را زنده ساخت. آری، خداوند نسبت به مردم، صاحب بخشش است، ولی بیشتر مردم سپاسگزاری نمیکنند.
این آیه به صراحت از بازگشت جمعی از مردم به زندگی دنیا سخن می‌گوید.۲
3. یکی از معجزات حضرت عیسی علیه السلام زنده کردن مردگان و بازگرداندن آنان به دنیا بود:
إِذْ قَالَ اللهُ يَا عِيسَی ابْنَ مَرْيَمَ اذْکُرْ نِعْمَتِي عَلَيْکَ وَ عَلَی وَالِدَتِکَ إِذْ... وَ إِذْ تُخْرِجُ الْمَوْتَی بِإِذْنِي وَ إِذْ...؛۳
[یاد کن] هنگامی را که خدا فرمود: «ای عیسی پسر مریم، نعمت مرا بر خود و بر مادرت به یاد آور، آن گاه که... و آن گاه که مردگان را به اذن من [زنده از قبر] بیرون میآوردی؛ و آن گاه...».
4. در مورد کشتهای که در بنی اسرائیل برای پیدا کردن قاتلش نزاع و جدال برخاسته بود، قرآن می‌گوید:
فقُلْنَا اضْرِبُوهُ بِبَعْضِهَا کَذلِکَ يُحْيِي اللهُ الْمَوْتَی وَ يُرِيکُمْ آيَاتِهِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ؛۴
پس فرمودیم: «پاره‌ای از آن [گاو سر بریده را] به آن [مقتول] بزنید» [تا زنده شود]. این گونه خدا مردگان را زنده می‌کند، و آیات خود را به شما مینمایاند، باشد که بیندیشید.
آنان به دستور خداوند گاو را سربریدند و به مقتول زدند و او زنده شد و قاتل خود را
1.. سوره بقره، آیه ۲۴۳.
2.. بسیاری از مفسران به مرگ و زنده شدن مجدد این گروه اعتراف دارند؛ از جمله زمخشری در الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (ج۱، ص۲۹۰)، فخر رازی در مفاتیح الغیب (ج۶، ص۴۹۶). وی در توضیح این آیه سه روایت از سدی و ابن عباس و کسی دیگر _ که نام نمی‌برد _ نقل می‌کند که در همه آنها آن مرد، حزقیل نامیده شده و فرار آن مردم از ترس وبا بوده است (الجامع لاحکام القرآن، ج۳، ص۲۳۱). وی از ابن عربی نقل می‌کند که این مرگ عقوبت آنها بوده و به همین دلیل امکان احیای مجدد داشتند، اما اگر مرگ اجل باشد، امکان احیا ندارد. شاید وی این را گفته تا این که ناچار به پذیرش امکان رجعت نباشد.
3.. سوره مائده، آیه ۱۱۰.
4.. سوره بقره، آیه ۷۳.
