رجعت - صفحه 58

۲. إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنَا وَ الَّذِينَ آمَنُوا فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ يَوْمَ يَقُومُ الْأَشْهَادُ؛۱
در حقیقت، ما فرستادگان خود و کسانی را که گرویده‏اند، در زندگی دنیا و روزی که گواهان برپای می‏ایستند قطعاً یاری می‏کنیم.

بسیاری از فرستادگان و اولیای خداوند در زندگی دنیا یاری نشدند. آنان یا کشته
شدند یا به اهداف متعالی‌شان در زندگی دنیا دست نیافتند.‌ اما از سوی دیگر خداوند وعده فرموده که آنان را در دنیا و آخرت یاری کند. مفسران اهل سنت در تفسیر این
آیه راه‌های مختلفی رفته‌اند و تأویل‌های گوناگونی ارائه کرده‌اند. فخر رازی ناچار شده است برای این که با وجود کشته شدن و شکست ظاهری رسولان و مؤمنان، یاری دنیوی آنان را درست کند، به هفت تأویل دست بزند. این هفت تأویل عبارت‌اند از: کمک با حجت و استدلال؛ زنده ماندن نام آنان؛ انتقام خون آنان؛ مدح و ستایش مردمان؛ نورانیت و یقین باطنی آنان؛ کوتاه بودن دولت باطل؛ محظورات و مشکلات پیش آمده برای آنان، به دلیل این که موجب افزایش مقام و مرتبت آنان می‌گردد.۲ غالب مفسران اهل سنت یک یا چند تأویل از این تأویلات را انتخاب کرده‌اند۳ . برخی نیز تأویلاتی دیگر افزوده‌اند، از جمله: نگریستن به عاقبت کار جهان۴ ، اقتدای مردمان به سیره آنان۵ ، کفایت نصرت غالب رسولان۶ .
چنان که ملاحظه می‌شود، هیچ یک از این تأویلات در جایی که تفسیر درست و مطابق ظاهر آیه وجود دارد، پذیرفتنی نیستند. افزون بر این که هر گونه تأویلی باید مستند به دلیل و قرینه باشد و این مفسران هیچ دلیلی بر تأویلات یاد شده اقامه نکرده‌اند.

1.. سوره غافر، آیه۵۱.

2.. مفاتیح الغیب، ج۲۷، ص۵۲۳- ۵۲۴.

3.. مانند عبدالکریم خطیب در التفسیر القرآنی للقرآن(ج۱۲، ص۱۲۴۶)، بروسوی در روح البیان(ج۸، ص۱۹۴)، مراغی در تفسیر المراغی(ج۲۴، ص۸۲)، مظهری در التفسیر المظهری(ج۸، ص۲۶۴)، زحیلی در التفسیر المنیر فی العقیدة و الشریعه و المنهج(ج۲۴، ص۱۴۲)، حجازی در التفسیر الواضح(ج۳، ص۳۱۰)، طنطاوی در التفسیر الوسیط(ج۱۲، ص۲۹۸)، سورآبادی در تفسیر سورآبادی(ج۴، ص۲۲۰۲)، آل سعدی در تفسیر الکریم الرحمن(ج۱، ص۸۹۰)، قرطبی در الجامع لاحکام القرآن(ج۱۶، ص۳۲۳)، سیوطی در الدر المنثور فی تفسیر المأثور(ج۵، ص۳۵۲) و دیگران.

4.. آلوسی در روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم(ج۱۲، ص۳۳۰).

5.. نیشابوری در تفسیر غرائب القرآن و رغائب الفرقان(ج۶، ص۴۰).

6.. طبری در جامع البیان فی تفسیر القرآن(ج۲۴، ص۴۹) و ابن کثیر در تفسیر القرآن العظیم(ج۷، ص۱۳۶). نکته عجیب در این تأویل این است که طبری و ابن کثیر چطور ادعا کرده‌اند که غالب رسولان یاری شده‌اند، در حالی که اکثر آنها در حیات دنیا منزوی، کشته، بی‌یاور، مورد تمسخر و خلاصه شکست‌خورده ظاهری شدند. تنها عده کمی از رسولان یاری شده‌اند و با عده کم نمی‌توان چیزی را به همه آنها نسبت داد.

صفحه از 68