رجعت - صفحه 59

تنها تفسیر درست بی‌تأویل، پذیرش رجعت آنها در آخرالزمان است که روز نصرت حق و از بین رفتن باطل است. البته آیات متعددی با این مضمون وجود دارد که در آنها وعده یاری خداوند داده شده یا گفته شده که خدا و فرستادگانش پیروز خواهند بود، ولی تنها می‌توان به عمومیت آنها استناد کرد و به عنوان شواهد تقویت کننده استدلال از آنها بهره گرفت.۱ اما آیه مورد بحث به صراحت یاری رسولان و مؤمنان را در زندگی دنیا بیان کرده ‌است و معنای اولیه و روشن یاری، پیروزی و غلبه آنان بر مخالفان است. در تفسیر قمی روایتی از امام صادق علیه السلام در توضیح آیه آمده است که همین تفسیر را می‌کند و پیروزی رسولان و مؤمنان را در رجعت می‌داند۲ .
۳. وَ يَوْمَ نَحْشُرُ مِنْ کُلِّ أُمَّةٍ فَوْجاً مِمَّنْ يُکَذِّبُ بِآيَاتِنَا فَهُمْ يُوزَعُونَ‌؛۳
و آن روز که از هر امّتی، گروهی از کسانی را که آیات ما را تکذیب کرده‏اند محشور می‏گردانیم، پس آنان نگاه داشته می‏شوند تا همه به هم بپیوندند

این آیه می‌گوید گروهی از کافران رجعت می‌کنند. امام باقر علیه السلام در برابر مخالفان رجعت این آیه را به عنوان دلیلی بر وقوع رجعت در آینده ذکر کردند:
أبا بصير قال، قال لي أبو جعفر علیه السلام : ينكر اهل العراق الرجعة؟ قلت: نعم. قال: اما يقرؤن القرآن «ويوم نحشر من كل أمة فوجاً» الاية؛۴
ابوبصیر گفت امام باقر علیه السلام پرسید: آیا اهل عراق رجعت را انکار می‌کنن؟ گفتم: بله. گفت: آیا قرآن را نخوانده‌اند که می‌گوید و آن روز که از هر امّتی، گروهی از کسانی را که آیات ما را تکذیب کرده‏اند محشور می‏گردانیم....

اهل سنت این آیه را دلیل بر حشر در قیامت گرفته‌اند. قمی در تفسیرش به نقل از امام

1.. مانند آیه «وَ لَقَدْ سَبَقَتْ کَلِمَتُنا لِعِبادِنَا الْمُرْسَلِینَ، إِنَّهُمْ لَهُمُ الْمَنْصُورُونَ، وَ إِنَّ جُنْدَنا لَهُمُ الْغالِبُونَ؛ کلمه ما در باره بندگان مرسل ما سبقت یافته، که ایشان، آری تنها ایشان یاری خواهند شد، و به درستی که لشگریان ما تنها غالب‌اند» (سوره صافات، آیه۱۷۱- ۱۷۳) و نیز آیه: «کَتَبَ اللهُ لَأَغْلِبَنَّ أَنَا وَ رُسُلِی؛ خدا چنین نوشته که من و فرستادگانم به طور مسلم غالبیم» (سوره مجادله، آیه۲۱).

2.. أخبرنا أحمد بن إدریس، عن أحمد بن محمد، عن عمر بن عبد العزیز، عن جمیل، عن أبی عبد الله علیه السلام قال: قلت: قول الله تبارک و تعالی «إِنَّا لَنَنْصُرُ رُسُلَنا وَ الَّذِینَ آمَنُوا فِی الْحَیاةِ الدُّنْیا وَ یَوْمَ یَقُومُ الْأَشْهادُ» ، قال: ذلک و الله فی الرجعة، أ ما علمت أن أنبیاء کثیرة لم ینصروا فی الدنیا و قتلوا و الأئمة بعدهم قتلوا و لم ینصروا ذلک فی الرجعة؛ از امام صادق علیه السلام روایت شده که آیه یاد شده را مربوط به رجعت دانسته و فرمودند: آیا نمی‌دانی که بسیاری از انبیا و امامان پس از آنها یاری نشدند. این کار در رجعت اتفاق خواهد افتاد (تفسیر القمی، ج۲، ص۲۵۸- ۲۵۹).

3.. سوره النمل‏، آیه۸۳.

4.. مختصر بصائر الدرجات، ص۲۵؛ بحارالانوار، ج۵۳، ص۴۰.

صفحه از 68