مؤلفه‌هاي احساس سعادتمندي در احاديث با رويکرد روانشناختي - صفحه 126

مطالعات مورد توجه جدی قرار گیرد.
مسأله خیر با چند موضوع دیگر پیوند خورده است: یکی موضوع «قضا و قدر» به عنوان یک واقعیت است. بر اساس تفکر توحیدی، همه امور زندگی انسان بر اساس تقدیر خداوند متعال رقم می‌خورد.۱ قضا و قدر، در قرآن و حدیث، کاربردهای متعدّدی دارند. طبق حدیثی از امام علی علیه السلام ، کلمه «قضاء» در قرآن، در ده معنا به کار رفته است؛۲ امّا در این جا، مقصود از «قَدَر»، هندسه اشیا و اندازه آنها، و مقصود از «قضا»، حکم به تحقّق آنهاست.
دیگری، مبنای تقدیرهای خداوند متعال است. بر اساس متون دینی، همه تقدیرهای خداوند متعال مبتنی بر «خیر» و مصلحت بشر است. پیامبراکرم صلی الله علیه و آله در یک بیان عام می‌فرماید:
في كُلِّ قَضَاءِ اللهِ خِيَرَةٌ لِلْمُؤمِن؛۳
در همه قضاهای خداوند، برای مؤمن خیراست.

ایشان همچنین با شگفتی می‌فرماید:
عَجِبْتُ لِلْمُؤمِنِ، إنَّ اللهَ لَمْ يَقْضِ قَضاءً إلّا كانَ خَيراً لَهُ؛۴
از مؤمن در شگفتم که خداوند، در باره او حکمی نمی‌کند، جز این که برایش خیر است.

اما، این حقیقت‌ها به همین شکل تأثیرگذار نخواهند بود. موضوع سوم، شناخت این حقایق است. این یک قاعده است که احساس نسبت به یک چیز، متوقف بر درک و آگاهی از آن است. هر حقیقتی، اگر مورد توجه قرار نگیرد و درک نشود، هیچ احساسی را برنمی‌انگیزد. بنا بر این، یکی از مسائل مهم، شناخت این حقیقت است که زندگی انسان مبتنی بر خیر و مصلحت، تقدیر می‌شود.
اما سؤال این است که این باور چه نتیجه‌ای در پی دارد. اینجا، موضوع پنجم مطرح می‌شود که رضامندی است. بر اساس متون دینی، واکنش مثبت به تقدیر خدا، رضامندی است. هر جا در متون دینی صحبت از قضا و قدر شده، واکنش مثبت انسان به آن،

1.. دانشنامه عقاید اسلامی، ج۷، ص۱۵۵

2.. همان، ج۸، ص۱۴۵، ح۵۷۶۳.

3.. التوحید، ص٣٧١، ح١١؛ عیون اخبارالرضا، ج١، ص١۴١، ح۴٢؛ تحف العقول، ص٢٩٣.

4.. مسند ابن حنبل، ج۴، ص٢٣۴، ح١٢١٦١؛ مسند أبو یعلی، ج۴، ص١٩٠، ح۴٢٠٢.

صفحه از 139