در برخی روایات نیز از چیزی به نام «حلاوة الایمان»،^۱ «حلاوة المعرفة»،^۲ «حلاوة المحبة»^۳ و مانند آن یاد شده است. از نظر اسلام، هر دو بعد مادی و معنوی انسان باید از نشاط و شادی بهره برد. از این رو، بعد نشاط به دو قسم لذت مادی و معنوی تقسیم می‌شود. بنا بر این، برای تحقق احساس نشاط باید لذت هر دو بعد مادی و معنوی را تأمین نمود.

نتیجه

بنا بر تعریف، سعادت دو رکن اساسی دارد که عبارتند از: «خیر» و «سرور»؛ یعنی زندگی مبتنی بر خیر که همراه با سرور باشد. این، علاوه بر دیگر مستنداتی که گذشت، می‌تواند دو مؤلفه شادکامی از دیدگاه اسلام را توجیه کند که عبارتند از: «رضامندی» و «نشاط». خیر و سرور، عواملی برای تحقق رضامندی و نشاط هستند. بر اساس آنچه گفتیم، اساس احساس رضامندی بر خیر بودن تقدیر و اساس احساس نشاط بر لذت و شادی استوار است. در حقیقت می‌توان گفت که این تعریف از سعادت و شادکامی، تعریفی در سطح عوامل و اسباب است، نه ماهیت اصلی.
اما نکته مهم این که هر کدام از این دو، خود اقسام دیگری دارند. رضامندی مفهومی عام است که دارای چهار بخش است. این بدان جهت است که متعلق و یا به تعبیری موضوع رضامندی، قضا و قدر است و قضا و قدر، نخست به دو بخش تقسیم می‌شود: تکوینی و تشریعی و سپس بعد تکوینی آن به خوشایند و ناخوشایند، و بعد تشریعی آن به باید و نباید تقسیم می‌شود. از سوی دیگر، متعلق نشاط نیز بعد هیجانی انسان است و این بعد، متناسب با ابعاد وجودی انسان، به دو بخش مادی و معنوی تقسیم می‌شود. بنا بر این، در مجموع می‌توان گفت که شادکامی ساختاری شش قسمتی دارد.
هر کدام از این ابعاد، واکنش مخصوص خود را دارند. واکنش به تقدیر _ به عنوان یک کل _ رضامندی است و حالت مربوط به هیجان، نشاط نام دارد. رضامندی در ابعاد خود نیز واکنش‌های خاص خود را دارد. در بعد تکوین، واکنش مثبت به خوشایند، شکر، و